หิด (Scabies) : สาเหตุ อาการ การรักษาด้วยตัวเองที่บ้าน

หิดคืออะไร

หิด (Scabies) เกิดจากอะไร หิดเป็นโรคผิวหนังที่เกิดจากตัวหิดที่รู้จักกันในชื่อ Sarcoptes scabiei เป็นไรชนิดหนึ่งสามารถมีชีวิตอยู่บนผิวคนได้เป็นเวลาหลายเดือน ตัวหิดนี้สามารถขุดผิวหนังและลงไปและวางไข่ ทำให้เกิดผื่นแดงคันบนผิวหนัง หรือกัดกินเซลล์ผิวของคุณทำให้เป็นผื่น(rash)  และผิวมีอาการคัน(itchy skin)และแดงที่ผิวหนังอาการคันรุนแรงอาจเกิดมาจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันร่างกายที่มีต่อน้ำลาย ไข่ ของตัวหิด และหิดสามารถติดต่อกันได้

สาเหตุของโรคหิต

บางคนอาจจะติดโรคนี้มาจากบุคคลอื่น ๆ หรือไรตามที่นอน เมื่อหิดมาอาศัยอยู่บนตัวคนแล้วหิดตัวเมียจะทำการขุดเจาะผิวหนังวางไข่ในวันละ 1-3 ฟอง หิดตัวเมียนี้จะขุดผิวหนังต่อไปเรื่อย ๆ วันละ 2-3 มิลลิเมตร และวางไข่ไปได้เรื่อย ๆ ประมาณ 1-2 เดือนจนกว่าจะหมดวงจรชีวิตที่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ หิดจะขุดเฉพาะผิวหนังชั้นบนสุดเท่านั้น และหิดตัวผู้ก็จะมาผสมพันธ์หลังจากผสมพันธ์วงจรชีวิตของหิดตัวผู้จะสิ้นลง ส่วนหิดตัวเมียจะเริ่มวางไข่และเริ่มวงจนชีวิตใหม่ โดยไข่ที่วางจะฟักตัวภายใน 3-4 วัน และหิดจะเพิ่มปริมาณขึ้นเรื่อย ๆ หากไม่ได้รับการรักษา 

ประเภทของหิด

หิดต้นแบบ (Classic scabies) 

มีลักษณะผื่นเป็นตุ่มแดง ตุ่มน้ำใส ตุ่มหนอง หรือผื่นที่เกิดจากการเกา (คัน) สำหรับลักษณะของผื่นต่าง ๆ ที่กล่าวมานั้น จะขึ้นกระจายไปทั่วตัว หรือบริเวณที่ผิวมีอุณหภูมิอุ่น เช่น ง่ามนิ้วมือ นิ้วเท้า ข้อมือ ข้อศอก ข้อเท้า รักแร้ รอบหัวนม รอบสะดือ ท้อง ก้น หัวหน่าว อวัยวะเพศชาย ลูกอัณฑะ ขาหนีบ หากเกามาก ๆ อาจติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนได้

หิดนอร์เวย์ 

เป็นการติดเชื้อหิดที่รุนแรง เนื่องจากมีหิดหลายพันตัวอยู่อาศัยอยู่บนผิวหนัง หิดทั่วไปสามารถมีอาการรุนแรงขึ้นจนกลายเป็นหิดนอร์เวย์ได้ หากมีจำนวนหิดเพิ่มขึ้นและไม่ได้รับการรักษา และอาจจะลามไปส่วนอื่น ๆ เช่น ศรีษะ คอ และเล็บ หรือทั่วร่างกาย แต่หิดชนิดนี้อาจจะไม่ส่งให้เกิดอาการคัน ผู้ป่วยสามารถสังเกตุอาการได้โดย ผิวหนังจะมีสะเก็ดนูนหนาขึ้นเพราะมีตัวหิดรวมตัวกัน โดยมักคล้ายกับ โรคสะเก็ดเงิน(Psoriasis) 

ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงเป็นหิดนอร์เวย์

• ผู้ป่วย HIV
• ผู้ป่วยโรคพาร์กินสัน (Parkinson’s Disease) 
• ผู้ป่วยดาวน์ซินโดรม 

การติดต่อของหิด

• การแพร่กระจายของไรก็อาจถูกส่งผ่านเสื้อผ้าหรือผ้าปูที่นอน ใช้ผ้าขนหนูร่วมกัน โดยไม่จำเป็นต้องติดต่อผู้ใกล้ชิด
• การสัมผัสกันทางผิวหนัง
• การมีเพศสัมพันธ์

อาการของหิด (Scabies)

อาการของหิดหลังจากได้รับเชื้อหิดในเบื้องต้นอาจใช้เวลาถึงหกสัปดาห์กว่าที่อาการจะปรากฏ อาการมักจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วขึ้นในคนที่เคยเป็นหิดมาก่อน โดยผู้ป่วยจะมีอาการดังนี้ 

• จะมีอาการคันอย่างรุนแรงที่ผิว หิดอาการจะมักจะแย่ลงในช่วงกลางคืน 
• หากเกาบริเวณที่เกิดปัญหามากไป อาจจะก่อให้เกิดการติดเชื้อทางผิวหนัง 
• มีผื่นขึ้นบริเวณที่มีหิดฝังตัวอยู่

หิดมักพบมากในบางบริเวณ และสามารถพบได้ในทั้งเด็กและผู้ใหญ่ โดยมักพบได้บ่อยบริเวณดังนี้: 

• ข้อมือ
• ง่ามนิ้วมือ
• อวัยวะเพศชาย
• รักแร้
• ก้น
• ข้อศอก
• รักแร้
• ใต้ราวนม
• เอว

วิธีรักษาหิด

หิดรักษาอย่างไร การรักษาหิดนั้นมีหลายวิธี แต่ทั้งนี้ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการปรึกษาจากแพทย์ก่อน การรักษาหิดสามารถทายารักษาหิดโดยแพทย์จะเป็นคนสั่งจ่ายยา และโลชั่นที่สามารถนำไปใช้โดยตรงกับผิว นอกจากนี้ยังมียาชนิดรับประทานด้วย โดยส่วนใหญ่แล้วยามักจะทาในเวลากลางคืน จึงไม่จำเป็นต้องกังวลในการดำเนินชีวิตประจำวัน 

โดยครีมหรือยาทารักษาหิดที่แพทย์มักสั่งจ่ายให้มีดังนี้: 

• sulfur 10%
• ครีม crotamiton 10%
• โลชั่น lindane 1%        
• โลชั่น benzyl benzoate 25%
• ครีมเพอร์เมทริน (permethrin) 5%  

ทั้งนี้คุณควรปฎิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัดในการทาครีมหรือโลชั่นเพื่อกำจัดหิด

นอกจากนี้แพทย์อาจจะให้ยาอื่น ๆ เพิ่มเติมเพื่อช่วยอาการข้างเคียงที่เกิดจากหิด เช่น :

• ยาแก้อาการระคายเคืองจำพวก Benadryl (diphenhydramine) หรือโลชั่น pramoxine ที่ช่วยให้ผิวหายจากอาการคัน
• ครีมจำพวกสเตียรอยด์ ที่ป้องกันอาการ บวม คัน 
• ยาฆ่าเชื้อ

ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรง เป็นหิดทั้งตัว หรือ รักษาด้วยวิธีอื่น ๆ แล้วอาการไม่ดีขึ้นแพทย์อาจจะสั่งยาที่เรียกว่า ivermectin (Stromectol) 

ในช่วงสัปดาห์แรกของการรักษาอย่าเป็นกังวลหากอาการเหมือนว่าจะแย่ลง หลังจากหนึ่งสัปดาห์ผ่านไปผู้ป่วยจะสังเกตเห็นว่าอาการคันน้อยลง และจะดีขึ้นหรือหายไปภายใน สี่สัปดาห์และหากอาการยังไม่ดีขึ้นหลังจากนั้น ควรกลับไปพบแพทย์ทันที

วิธีรักษาหิดด้วยตัวเองที่บ้าน จากธรรมชาติด้วยสมุนไพรรักษาหิด

ในบางครั้งทางเลือกจากธรรมชาติอาจจะเป็นวิธีหนึ่งที่หลายคนอาจจะเลือกใช้ แต่ต้องทำความเข้าใจว่าวิธีเหล่านี้อาจจะก่อให้เกิดอาการแสบร้อนหรือระคายเคืองผิว บางครั้งอาจจะเป็นเพียงชั่วขณะ และมีหลากหลายตัวเลือกให้เลือกดังนี้ 

น้ำมันทีทรีออยล์

จากการศึกษาพบว่าน้ำมันทีทรีสามารถรักษาหิดได้ และบรรเทาอาการคัน ช่วยลดผื่น แต่หากหิดฝังตัวลงไปใต้ผิวแล้ว น้ำมันทีทรีอาจจะไม่ได้ผลมากนัก

ว่านหางจระเข้

ว่านหางจระเข้ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าสามารถรักษาอาการระคายเคืองจากหิดได้เป็นอย่างดี แต่ทั้งทั้งนี้ควรเป็นว่านหางจระเข้แท้เท่านั้น

ครีมจากพริก Capsaicin 

แม้ว่ามันจะไม่ฆ่าไรหรือหิดได้ แต่ครีมที่ทำจากแคปไซซิน อาจบรรเทาอาการปวดและอาการคัน

วิธีป้องกันการเกิดหิด

• วิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันการเกิดหิดคือหลีกเลี่ยงการสัมผัสผิวหนังหรือใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกันกับคนที่เป็นหิด  
• หลีกเลี่ยงการใช้เสื้อผ้าหรือนอนที่นอนเดียวกัน และควรซักเครื่องนอนหรือเสื้อผ้าที่ผู้ป่วยหิดสวมใสที่ความร้อน 50 องศาขึ้นไปเพื่อฆ่าหิด
• งดการมีเพศสัมพันธ์และการสัมผัสร่างกายอย่างใกล้ชิด จนกว่าจะรักษาโรคหายสมบูรณ์แล้ว และการใส่ถุงยางอนามัย ก็ไม่สามารถป้องกันหิดได้ด้วย

วิธีรักษาหิดให้หายขาดไม่ใช่เรื่องยาก

หิดสามารถรักษาหายขาดได้ และไม่ใช่โรคติดต่อร้ายแรงแต่อย่างใด เพียงแต่เชื้อของโรคนี้สามารถติดต่อได้ง่ายผ่านการสัมผัสกับผู้ป่วย ดังนั้นเพื่อความปลอดภัย การเว้นระยะห่าง ไม่อยู่ใกล้ชิดกับผู้ป่วยหรือผู้ที่มีแนวโน้มว่าจะเป็นหิดจึงเป็นวิธีป้องกันที่ปลอดภัยที่สุด นอกจากนี้ หากคุณมีอาการคัน ระคายเคืองและสงสัยว่าตนเองอาจเป็นหิด ก็ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการและทำการรักษาให้ทันเวลา ก่อนที่เชื้อจะแพร่ไปติดผู้อื่น คุณสามารถติดต่อโรงพยาบาลที่เชี่ยวชาญด้านผิวหนังเช่นโรงพยาบาลสมิติเวช เพื่อปรึกษาพูดคุยกับแพทย์ผิวหนังผู้เชี่ยวชาญได้

ลิงค์ด้านล่างนี้เป็นแหล่งข้อมูลของบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scabies/symptoms-causes/syc-20377378
• https://www.nhs.uk/conditions/scabies/
• https://dermnetnz.org/topics/scabies/
• https://www.cdc.gov/parasites/scabies/gen_info/faqs.html

[ABTM id=1109]