โรคเนื้องอกมดลูก (Uterine Fibroids) : อาการ สาเหตุ การรักษา

เนื้องอกมดลูก (Uterine fibroids) คือ เนื้องอกที่เจริญเติบโตในกล้ามเนื้อมดลูกของคุณ สิ่งเหล่านี้มักจะไม่กลายเป็นมะเร็ง แต่ในบางกรณีก็เจริญเติบโตเป็นมะเร็งมดลูกได้เช่นกัน

Fibroids หรือเนื้องอก สามารถเปลี่ยนแปลงขนาด รูปร่าง และตำแหน่งได้มาก เกิดได้ทั้งในมดลูก ผนังมดลูก หรือบนผิวของคุณ นอกจากนี้ยังสามารถยึดติดกับมดลูกโดยมีลักษณะโครงสร้างคล้ายกิ่ง

บางครั้งเนื้องอกมีขนาดเล็กมาก จนไม่สามารถเห็นได้ด้วยตาเปล่า และในบางครั้งก็สามารถที่จะมีขนาดใหญ่มากๆ ได้เช่นกัน

เนื้องอกในมดลูกส่วนมากจะพบในผู้หญิงอายุระหว่าง 30-40 ปี แต่ก็สามารถเกิดกับผู้หญิงได้ทุกอายุ 

อาการเนื้องอกมดลูก

อาการเนื้องอกในมดลูกส่วนใหญ่จะมาด้วย 3 อาการหลัก ๆ

1. อาการแรกที่เจอเยอะที่สุดคือ คนไข้จะคลำได้ก้อนที่ท้องน้อย ซึ่งถ้าเกิดผู้หญิงเราคลำก้อนที่ท้องน้อยได้ ส่วนมากจะเป็นเนื้องอกมดลูก สังเกตดูจากคนท้อง กว่าจะเห็นว่าตั้งครรภ์ก็ประมาณ 4-5 เดือนไปแล้ว เช่นเดียวกัน เนื้องอกมดลูกนี้ก็ต้องทำให้มดลูกมีขนาดโตเท่ากับคนท้อง 4-5 เดือนแล้ว ซึ่งประมาณสัก 15 เซนติเมตรขึ้นไปถึงจะคลำเองได้จากหน้าท้อง
2. อาการที่พบบ่อยที่ทำให้คนไข้ต้องมาพบคุณหมอสูตินรีเวช คือมีประจำเดือนออกเยอะ เพราะตัวเนื้องอกไปเบียดโพรงมดลูก ทำให้ประจำเดือนออกเยอะ แล้วบางทีออกเยอะมากเป็นลิ่มเลือดเป็นก้อนเลือด บางคนให้ประวัติว่า เป็นประจำเดือนแล้วเป็นลม แล้วก็ต้องไปรับเลือดที่โรงพยาบาลทุกครั้งที่เป็นประจำเดือน อันนี้จะมีบ้างประปราย
3. อาการที่สามมักจะเกี่ยวข้องกับการมีบุตรยาก จะตรวจพบเมื่อคนไข้ไปตรวจกับหมอผู้เชี่ยวชาญด้านมีบุตรยาก พออัลตราซาวนด์ถึงจะเจอ อันนี้มักจะเป็นลักษณะก้อนเล็ก ๆ ไม่บ่งอาการอะไร บางทีอาจจะมีก้อนแค่ 1-2 เซนติเมตรอยู่ในโพรงมดลูก ไปขวางการฝังตัวของทารกทำให้มีบุตรยาก

สาเหตุเนื้องอกมดลูก

ผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของการเกิดเนื้องอกมดลูก แต่พบว่าเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนและพันธุกรรม

ฮอร์โมน ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโพรเจสเตอโรนเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เยื่อบุมดลูกหนาขึ้นทุกเดือนในช่วงที่คุณมีประจำเดือน และมีแนวโน้มว่าจะส่งผลต่อการเจริญเติบโตของเนื้องอก เมื่อการผลิตฮอร์โมนช้าลงในช่วงวัยหมดประจำเดือน

พันธุกรรม นักวิจัยพบว่าผู้ที่เป็นเนื้องอกมดลูกมีบางยีนที่แตกต่างจากบุคคลทั่วไป

สารควบคุมการเจริญเติบโตอื่นๆ สารในร่างกายบางชนิดที่มีผลต่อเนื้อเยื่อ เช่น อินซูลินนั้นส่งเสริมการเจริญเติบโตของเนื้องอก

สารเคลือบเซลล์ (ECM) ECM ทำให้เซลล์ของคุณติดกัน เนื้องอกมี ECM มากกว่าเซลล์ปกติซึ่งทำให้เป็นเส้น ๆ ECM นั้นยังมีการเจริญเติบโตต่อไปเรื่อยๆ และมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเซลล์

ปัจจัยเสี่ยงต่อเนื้องอกในมดลูก

ตัวอย่างของปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดเนื้องอกมดลูกมีดังนี้

• อายุ
• การเริ่มมีประจำเดือนตอนอายุยังน้อย
• การคุมกำเนิด
• การขาดวิตามินดี
• การรับประทานเนื้อมากเกินไป และไม่รับประทานผักผลไม้
• ดื่มแอลกอฮอล์
• ได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรม

หากคุณมีแม่หรือพี่สาวน้องสาวที่เป็นเนื้องอกมดลูก นั่นแสดงว่าคุณเองก็มีความเสี่ยงเช่นกัน

การวินิจฉัยเนื้องอกมดลูก

เมื่อแพทย์พบว่า มดลูกของผู้เข้ารับการวินิจฉัยมีรูปร่างผิดปกติหรือมีขนาดใหญ่ผิดปกติ อาจจะต้องมีการทดลองต่างๆ เพิ่มเติม

• อัลตร้าซาวน์ เป็นการใช้คลื่น เพื่อถ่ายภาพมดลูก ด้วยการใส่อุปกรณ์ไว้ในช่องคลอด หรือบริเวณหน้าท้อง เพื่อให้ได้ภาพ จากนั้นแพทย์จะตรวจดูว่า เนื้องอกนั้นมีลักษณะอย่างไร ขนาดเท่าไร
• การทดลองแล็บ การตรวจเลือดนั้นช่วยหาสาเหตุที่มีเนื้องอกได้  การนับเม็ดเลือด (CBC) ช่วยบอกได้ว่า ผู้ป่วยเป็นโลหิตจาง หรือมีเลือดออกผิดปกติหรือไม่
• สแกนเอ็มอาร์ไอ (MRI) เมื่อแพทย์ต้องการข้อมูลเพิ่มเติมหลังจากที่ทำการอัลตราซาวน์ จะใช้วิธีการ MRI แสดงภาพที่มีรายละเอียดมากขึ้นของเนื้องอก เพื่อช่วยให้แพทย์สามารถตัดสินใจเรื่องแผนการรักษาได้อย่างถูกต้อง
• Hysterosonography การทดสอบนี้จะใช้วิธีการปล่อยน้ำเกลือเข้าไปในโพรงมดลูก เพื่อให้มดลูกขยายตัว สามารถทำให้เห็นเนื้องอกที่อยู่ในมดลูก และเยื่อบุมดลูกได้ วิธีนี้มีประโยชน์สำหรับสตรีตั้งครรภ์หรือมีประจำเดือนมามาก
• Hysterosalpingography เป็นวิธีการใช้สีย้อม เพื่อเน้นมดลูก และท่อนำไข่ของให้เห็นชัดด้วยการเอ็กซ์เรย์ เป็นวิธีที่ใช้ในการตรวจเนื้องอกบริเวณท่อนำไข่
• Hysteroscopy เป็นวิธีที่ใช้กล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กที่มีแสงส่องติดไว้ที่ปากมดลูก และทำการฉีดน้ำเกลือขยายโพรงมดลูกเพื่อให้สามารถเห็นเนื้องอกที่ผนังมดลูกและท่อนำไข่ได้

วิธีรักษาเนื้องอกมดลูก

1. กรณีที่พบก้อนเนื้อขนาด 0.5-2 เซนติเมตร ไม่ได้มีอาการอะไร รักษาโดยการเฝ้าสังเกตอาการและนัดตรวจติดตาม อัลตราซาวนด์ทุก 6 เดือนหรือทุก 1 ปี
2. การใช้ยาในการรักษา โดยเป็นยาคุมกำเนิดเพื่อลดอาการ ประจำเดือนที่เคยออกเยอะแต่ถ้าเนื้องอกเป็นไม่เยอะมาก การกินยาคุมกำเนิดจะทำให้ปริมาณประจำเดือนออกน้อยลงได้ และมียาฉีดบางตัวเป็นฮอร์โมนที่กดการทำงานของฮอร์โมนเพศ ทำให้ไม่มีฮอร์โมนเพศในตัวเลย ก็จะเป็นวัยทอง อันนี้ก็จะมีผลทำให้ก้อนยุบลงและไม่มีประจำเดือน
3. การใช้ยาอีกประเภทที่เพิ่งออกมาใหม่คือ เป็นยาที่ผ่าน อย. และองค์การอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา หรือ USFDA ให้การรับรองแล้วว่าสามารถกินเพื่อรักษาอาการของเนื้องอกในมดลูกได้
4. ถ้ากินยาแล้วไม่ได้ผล หรือว่าอาการยังเป็นเยอะอยู่ เราก็ต้องไปผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดมี 2 แบบ คือแบบเก็บมดลูกไว้ คือเอาเฉพาะเนื้องอกออก กับแบบผ่าตัดเอามดลูกออกไป ซึ่งวิธีการผ่าตัดก็แล้วแต่ ก็มีทั้งเปิดหน้าท้อง ส่องกล้อง หรืออาจจะผ่าตัดทางช่องคลอด ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของคุณหมอที่ให้การดูแลรักษา

การป้องกันเนื้องอกมดลูก

เนื้องอกไม่สามารถป้องกันได้ แต่มีงานวิจัยบางชิ้นที่พบว่า พฤติกรรมการใช้ชีวิตบางอย่างสามารถลดโอกาสการเป็นเนื้องอกได้

มีงานวิจัยหนึ่งพบว่า อาหารที่มีน้ำตาลสูงจะเพิ่มความเสี่ยงที่สูงขึ้นในผู้หญิงบางคน และมีงานวิจัยที่พบว่า การรับประทานผลไม้สดและผักตระกูลกะหล่ำ และผักกาดเขียว สามารถลดความเสี่ยงในการเป็นเนื้องอกได้ ผักตระกูลกะหล่ำอุดมไปด้วยเบต้าแคโรทีน โฟเลต วิตามินซี วิตามินอี และวิตามินเค และแร่ธาตุอื่น ๆ และอุดมไปด้วยไฟเบอร์

รวมไปถึงการออกกำลังกายเป็นประจำ ช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นเนื้องอกในมดลูกได้อีกด้วย

นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/symptoms-causes/syc-20354288
• https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/uterine-fibroids
• https://www.nhs.uk/conditions/fibroids/
• https://www.webmd.com/women/uterine-fibroids/default.htm

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team