ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว (Transient Ischemic Attack) : อาการ สาเหตุ การรักษา

ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวคืออะไร

ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว (Ministroke/Transient ischemic attack :TIA) เกิดจากส่วนของสมองขาดเลือดไปเลี้ยงชั่วคราว ซึ่งมีลักษณะอาการคล้ายโรคหลอดเลือดสมองแต่จะกลับมาดีขึ้นภายใน 24 ชั่วโมง

สิ่งที่ไม่เหมือนโรคหลอดเลือดสมอง ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวโดยตัวโรคเองไม่ได้ก่อให้เกิดความพิการถาวร เมื่อเกิดอาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมองจะมีลักษณะที่ใกล้เคียงกัน คุณควรให้ความสนใจในกรณีฉุกเฉินทันทีหากคุณพบอาการใดๆ

การู้สัญญาณของภาวะสมองขาดเลือกชั่วขณะจะสามารถช่วยให้คุณได้รับการรักษาที่คุณต้องการโดยเร็วที่สุด โดยประมาณ 1 ใน 3 ของผู้ที่มีประสบการณ์ต่อภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวในภายหลังมีประสบการณ์เป็นโรคหลอดเลือดสมอง ดังนั้นการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆจึงเป็นสิ่งสำคัญ

อาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวยากแก่การระบุ แต่อาการบางอย่างอาจบอกได้ว่าคุณเคยมีอาการนี้ อาการอาจหายวับไป

อาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวที่พบบ่อยได้แก่:

• ไม่สามารถพูดให้ผู้อื่นเข้าใจ เป็นความผิดปกติทางภาษา

• มีความผิดปกติในการพูด หรือเป็นความยากลำบากทางกายภาพในการพูด

• การมองเห็นเปลี่ยนไป

• วิตกกังวล

• มีปัญหาเรื่องความสมดุล

• รู้สึกเสียวซ่า

• การมีสติรู้ตัวเปลี่ยนแปลงไป

• วิงเวียนศีรษะ

• สลบไม่ได้สติ

• ปวดศีรษะรุนแรง

• การรับรสผิดปกติ

• การรับกลิ่นผิดปกติ

• ไม่มีแรงหรือรู้สึกชาที่ด้านขวาหรือซ้ายของใบหน้า หรือร่างกาย ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของลิ้มเลือดในสมอง

โทรเรียกรถฉุกเฉินในพื้นที่ หรือไปที่หน่วยฉุกเฉินของโรงพยาบาล หากคุณมีอาการเหล่านี้

ไม่สามารถพูดให้ผู้อื่นเข้าใจ (Dysphasia)

ผู้ที่ที่ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวอาจพบว่าตัวเองไม่สามารถพูดได้ชั่วคราว ภายหลังเกิดภาวะดังกล่าว เขาอาจบอกแพทย์ว่าเขาจำคำศัพท์ได้ยากขึ้นระหว่างที่เกิดเหตุการณ์ ปัญหาในการพูดอื่นๆอาจรวมถึงปัญหาในการพูดคำศัพท์หรือทำความเข้าใจคำศัพท์

ภาวะดังกล่าวเรียกว่า Dysphasia ข้อเท็จจริง ดิสฟาเซียในบางครั้งก็เป็นอาการเพียงอย่างเดียวของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

การพูดที่มีปัญหาบ่งชี้ว่าเกิดการอุดตันหรือมีลิ่มเลือดที่เป็นเหตุให้เกิดภาวะสมองลฃขาดเลือดชั่วขณะเกิดขึ้นในสมองซีกที่โดดเด่น

ตาบอดข้างเดียวชั่วคราว

บางครั้งภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวก็เป็นการรบกวนทางสายตาโดยเฉพาะที่เรียกว่า Amaurosis fugax เรียกว่าเป็นภาวะตาบอดข้างเดียวชั่วคราว(Transient monocular blindness :TMB)

Amaurosis fugax ผู้ที่เป็นจะมีการมองเห็นเพียงข้างเดียว โดยจะมืดลงกระทันหันหรือถูกบดบัง โลกเป็นสีเทาหรือวัตถุพร่ามมัว อาการดังกล่าวอาจคงอยู่เป็นวินาทีหรือเป็นนาที การได้รับแสงจ้าสามารถทำให้ Amaurosis fugax รุนแรงขึ้นได้ คุณอาจไม่สามารถอ่านคำบนกระดาษสีขาวได้

สาเหตุของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

การเกิดลิ่มเลือดนำไปสู่สาเหตุการเกิดภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว สาเหตุทั่วไปอื่นๆของภาวะดังกล่าวได้แก่:

• ความดันโลหิตสูง 

• โรคหลอดเลือดแดงแข็ง หรือหลอดเลือดแดงตีบเกิดจากการสะสมของคราบแคลเซียมหรือไขมันในหรือรอบๆสมอง

• โรคหลอดเลือดแดง ซึ่งเกิดจากหลอดเลือดแดงคาโรติดภายในหรือภายนอกของสมองถูกขัดขวาง ซึ่งส่วนใหญ่สาเหตุเกิดจากหลอดเลือดแดงแข็ง

• โรคเบาหวาน

• ระดับคอเรสเตอรอลสูง

ภาวะสมองขาดเลือกชั่วขณะเป็นนานแค่ไหน

อาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวจะเกิดเป็นเวลาสั้นๆเพียง 1 นาที ตามความหมายภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวจะอยู่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง

บ่อยครั้ง อาการจะหายไปเมื่อไปพบแพทย์ อาการของคุณจะไม่ปรากฏในขณะที่แพทย์ประเมินคุณ ดังนั้นคุณต้องอธิบายเหตุการณ์หลังจากที่อาการของคุณหายไป

นอกเหนือจากระยะเวลาแล้ว อาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวจะเหมือนกับอาการของโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือด โรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเป็นชนิดของโรคหลอดเลือดสมองที่พบได้บ่อยที่สุด

ควรทำอย่างไรหากมีคนเป็นโรคหลอดเลือดสมอง

อาการที่เกิดขึ้นอย่างกระทันหันและไม่มีสัญญาณเตือนอาจบ่งบอกถึงโรคหลอดเลือดสมอง “FAST” เป็นคำย่อที่ช่วยให้คุณรู้จักอาการของโรคหลอดเลือดสมองที่พบบ่อย

โทร 1669 หรือหน่วยฉุกเฉินในพื้นที่หากคุณหรือบางคนรอบตัวคุณมีอาการดังกล่าว

ปัจจัยเสี่ยงของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมอง

ความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงหลัก มันสามารถทำลายผนังภายในของหลอดเลือดแดง เป็นผลให้เกิดโรคหลอดเลือดแดงแข็ง คราบที่ถูกสร้างขึ้นนี้จะทำให้หลอดลเลือดแตกและนำไปสู่การเกิดลิ่มเลือดภายในหลอดเลือแดง ความผิดปกติเหล่านี้ก่อให้เกิดภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมอง

หากคุณได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูงจากแพทย์ มันเป็นสิ่งสำคัญในการทำให้ความดันเลือดของคุณอยู่ในเกณฑ์ปกติ คุณควรมีเครื่องวัดความดันโลหิตเอาไว้ติดตามความดันของคุณที่บ้าน

บางครั้งผู้ที่มีกลุ่มอาการ ที่เรียกว่า  White coat syndrome จะมีลักษณะคือความดันโลหิตของคุณจะสูงกว่าปกติเมื่อคุณอยู่ในห้องตรวจกับแพทย์เนื่องด้วยความกังวลเกี่ยวกับการตรวจประเมินความดันโลหิตของคุณ

ทำการจดบันทึกค่าความดันโลหิตของคุณที่บ้านจะทำให้แพทย์สามารถประเมินสภาวะความดันของคุณได้ดียิ่งขึ้น ข้อมูลนี้จะช่วยให้แพทย์ปรับยาลดความดันโลหิตได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

หากคุณมีเครื่องวัดความดันโลหิตที่บ้าน คุณควรวัดความดันทันทีเมื่อคุณมีอาการดังต่อไปนี้:

• รู้สึกบ้านหมุน

• วิงเวียนศีรษะ

• รู้สึกร่างกายขาดการประสานงานกัน

• ไม่สามารถเดินหรือทรงตัวได้ปกติ

หากคุณไม่สามารถตรวจวัดความดันได้ที่บ้าน คุณควรโทรหาหมอทันทีหรือไปโรงพยาบาลในพื้นที่หรือหน่วยฉุกเฉิน

ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ

ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมองได้แก่:

• ระดับคอลเรสเตอรอลสูง

• โรคเบาหวาน

• การสูบบุหรี่

• โรคอ้วน

• ภาวะหัวใจเต้นพลิ้ว (Atrial fibrillation)

จากการศึกษาในปีค.ศ.2014:

• พบภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวในผู้ชายมากกวว่าผู้หญิง

• ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงมากกว่าคนหนุ่มสาว

• ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวถูกรายงานบ่อยที่สุดในวันจันทร์

การวินิจฉัยภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวไม่ทำให้สมองถูกทำลายถาวร แต่ยังคงต้องรีบเข้ารับการตรวจทางการแพทย์หากคุณมีอาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

เนื่องจากอาการของภาวะดังกล่าวถูกระบุในอาการของโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งมันไม่สามารถบอกได้ว่าคุณเป็นภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวหรือเป็นโรคหลอดเลือดสมอง ความแตกต่างนี้จึงต้องได้รับการประเมินทางการแพทย์

ความแตกต่างจากอาการของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวคือ โรคหลอดเลือดสมองเป็นการเกิดขึ้นอย่างถาวรและส่งผลให้เนื้อเยื่อสมองถูกทำลายอย่างถาวร อย่างไรก็ตามอาการของโรคหลอดเลือดสมองอาจดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป การเป็นภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวจะทำให้คุณเสี่ยงที่จะเป็นโรคหลอดเลือดสมอง เนื่องจากภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมองมีสาเหตุที่เหมือนกัน

ทางเดียวที่จะบอกได้ถึงความแตกต่างระหว่างภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมองคือการไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจ CTscan หรือ MRIscan สมอง

หากคุณเคยเป็นโรคหลอดเลือดสมอง มีแนวโน้มว่าจะไม่ปรากฏในภาพของ CTscan สมองเป็นเวลา 24-48 ชั่วโมงส่วน MRIscan มักจะแสดงได้เร็วกว่า

ในการประเมินหาสาเหตุของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวหรือโรคหลอดเลือดสมองนั้น แพทย์จะสั่งตรวจอัลตราซาว์นเพื่อดูการอุดกั้นที่สำคัญ หรือคราบที่มาเกาะในหลอดเลือดแดงคาโรติด คุณจำเป็นต้องทำการตรวจหัวใจด้วยคลื่นความถี่สูง(Echocardiogram) เพื่อดูว่ามีลิ่มเลือดในหัวใจหรือไม่

แพทย์อาจจะทำการตราวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ(Electrocardiogram :ECG/EKG) และเอ็กซ์เรย์ช่วงอก

การรักษาภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

ปัจจุบันมีแนวทางในการรักษาหลายอย่าง ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวไม่ทำให้สมองถูกทำลายหรือเสียความสามารถ แต่มันจะเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้าสำหรับโรคหลอดเลือดสมอง การรักษาภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวจะมุ่งไปที่การเริ่มต้นหรือการประเมินการให้ยาที่ช่วยทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้ดีขึ้น

อาจต้องระบุความผิดปกติที่แพทย์สามารถแก้ไขหรือลดความเสี่ยงในอนาคตได้สำหรับภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวหรือโรคหลอดเลือดสมอง

แนวทางในการรักษาได้แก่ การให้ยา, หัตถการทางการแพทย์ และการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต

ยาต้านเกล็ดเลือด

ยาต้านเกล็ดเลือดจะทำให้เกิดเกล็ดเลือดลดลงเพื่อป้องกันการเกิดลิ่มเลือด ยาเหล่านี้ได้แก่:

• แอสไพริน (Aspirin)

• โคลพิโดเกว (Clopidogrel :Plavix)

• พราซูเกว (Prasugrel :Effient)

• แอสไพริน-ไดพาริดาเมล (Aspirin-dipyridamole :Aggrenox)

ยาต้านการแข็งตัวของเลือด

ยาเหล่านี้จะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดลิ่มเลือดโดยเป้าหมายอยู่ที่โปรตีนที่เป็นเหตุให้เกิดลิ่มเลือดมากกว่ามุ่งเป้าไปที่เกล็ดเลือด ได้แก่:

• วอฟาริน (Warfarin :Coumadin)

• ไรวาโรซาบาน (Rivaroxaban :Xarelto)

• อพิซาบาน (Apixaban :Eliquis)

หากคุณรับประทานวอฟาริน คุณจำเป็นต้องติดตามโดยการตรวจเลือดเพื่อยืนยันว่ารับประทานในปริมาณที่ถูกต้อง ยาเช่น ไรวาโรซาบาน และอพิซาบาน ไม่จำเป็นต้องติดตามค่า

การสวนหลอดเลือด

เป็นหัตถการในการผ่าตัดที่จะลุกเข้าไปในหลอดเลือดแดงคาโรติดโดยใช้สายสวนเข้าไป

ซึ่งสายสวนนี้จะใส่เข้าไปในหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบ แพทย์จะใช้อุปกรณ์ลักษณะคล้ายบอลลูนทำการเปิดหลอดเลือดแดงที่อุดตัน พวกเขาจะวางแนวลวดหรือขดลวดภายในหลอดเลือดแดงในแนวที่ตีบตันเพื่อให้การไหลเวียนเลือดไปสู่สมองดีขึ้น

การผ่าตัด

คุณอาจจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดเพื่อป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในอนาคต หากคุณมีการตีบตันที่หลอดเลือดแดงคาโรติดบริเวณลำคออย่างรุนแรงและไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการสวนหลอดเลือดหรือการใส่ขดลวดได้ แพทย์จะแนะนำให้ผ่าตัดเรียกว่า การผ่าตัดเปิดหลอดเลือดแดงใหญ่ที่คอ(Carotid endarterectomy)

ในขั้นตอนดังกล่าว แพทย์จะนำไขมันหรือคราบที่ขัดขวางอยู่ออกให้หมด สิ่งนี้จะช่วยลดความเสี่ยงต่างๆของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวหรือโรคหลอดเลือดสมองได้

การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต

การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตอาจจำเป็นเพื่อลดความเสี่ยงในอนาคตของภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวหรือโรคหลอดเลือดสมอง ยาและกิจกรรมทางการแพทย์อื่นๆอาจไม่เพียงพอ

เหล่านี้เป็นการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตได้แก่:

• การออกกำลังกาย

• การลดน้ำหนัก

• การรับประทานผักผลไม้ให้มากขึ้น

• ลดการบริโภคของทอดและน้ำตาล

• พักผ่อนให้เพียงพอ

• การลดความเครียด

• การควบคุมภาวะทางการแพทย์อื่นๆ เช่น โรคเบาหวาน, ความดันโ,หิตสูง และระดับคอลเรสเตอรอลสูง

การป้องกันภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมองชนิดอื่นๆ บางครั้งก็ไม่สามารถป้องกันได้ แต่คุณสามารถลดความเสี่ยงที่จะช่วยป้องกันการเกิดภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวได้

เคล็ดลับในการป้องกันภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและโรคหลอดเลือดสมอง:

• ไม่สูบบุหรี่

• หลีกเลี่ยงควันบุหรี่มือสมอง

• รับประทานอาการอย่างสมดุล โดยบริโภคผักและผลไม้ให้มากขึ้น

• รักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์สุขภาพดี

• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

• จำกัดการบริโภคแอลกอฮอร์.

• ไม่ใช้สารเสพติด

• ควบคุมโรคเบาหวานให้ดี

• จำกัดการรับประทานอาหารที่มีคอลเรสเตอรอล โดยเฉพาะ ไขมันอิ่มตัวและไขมันทราน

• ควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

• การลดความเครียด

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://medlineplus.gov/transientischemicattack.html

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/transient-ischemic-attack/symptoms-causes/syc-20355679

• https://www.nhs.uk/conditions/transient-ischaemic-attack-tia/

• https://www.webmd.com/stroke/what-is-tia

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team