กลุ่มอาการซิคไซนัส (Sick Sinus Syndrome) : อาการ สาเหตุ การรักษา

กลุ่มอาการซิคไซนัส (Sick Sinus Syndrome) คือ กลุ่มอาการความผิดปกติที่เกิดขึ้นจากการทำงานที่ผิดปกติของ sinus node (เซลล์ชนิดพิเศษในหัวใจซึ่งสามารถสร้างกระแสไฟฟ้าเอง) sinus node ทำหน้าที่ควบคุมการเต้นของหัวใจ

จังหวะไซนัส หรือ จังหวะการเต้นปกติของหัวใจ ควบคุมโดยกระแสไฟฟ้าจาก sinus node หากไม่มีกระแสไฟฟ้านี้ หัวใจไม่สามารถเต้นปกติได้

ประเภทของกลุ่มอาการซิคไซนัส

มีความผิดปกติหลายอย่างที่เกิดขึ้นเมื่อ sinus node ทำงานผิดปกติ จังหวะการเต้นของหัวใจจะแตกต่างไปตามกระแสไฟฟ้าที่ sinus node ผลิตออกมา

ความผิดปกติที่พบได้จากกลุ่มผิดปกตินี้ คือ

• หัวใจเต้นช้าแบบ sinus bradycardia หัวใจเต้นช้ากว่า 60 ครั้งต่อนาที

• sinus arrest หรือ sinus pause คือ อาการที่ sinus node หยุดทำงานชั่วคราว ทำให้จังหวะการเต้นของหัวใจเปลี่ยนไป

• sinoatrial block เมื่อกระแส sinus node ไม่สามารถเข้าไปถึงหัวใจห้องบนสองห้องได้

• tachycardia-bradycardia (or tachy-brady) syndrome เมื่อหัวใจสลับจังหวะระหว่างช้ามาก กับเร็วมาก

สาเหตุของกลุ่มอาการซิคไซนัส

เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• เกิดความเสียหายต่อระบบกระแสไฟฟ้าของหัวใจ เกิดจากโรคต่างๆ

• แผลเป็นจากการผ่าตัดหัวใจ

• การใช้ยาบางตัว เช่น ยาต้านแคลเซียม หรือ beta blockers ที่ใช้รักษาความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ และโรคอื่นๆ

• กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแอลงตามอายุ เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด

มีความเชื่อว่า ความผิดปกตินี้เกิดจากความเสื่อมของเซลล์เพซเมกเกอร์ (เซลล์ผลิตกระแสประสาท)  ความเสื่อมของเซลล์นี้ทำให้ระบบที่ส่งกระแสไฟฟ้าทั่วทั้งหัวใจเปลี่ยนไป ทำให้ sinus node ทำงานผิดปกติและหัวใจไม่สามารถเต้นตามปกติได้

อาการซิคไซนัส ซินโดรม

ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่แสดงอาการ อาการจะเห็นได้ชัดเมื่อหัวใจไม่สามารถเต้นได้ตามปกติ

อาการมีดังนี้

• เป็นลม หรือรู้สึกจะเป็นลม

• เหนื่อยง่าย

• วิงเวียนศีรษะ

• หัวใจเต้นผิดปกติ

• ชีพจรช้ามาก

• หายใจลำบาก

• เจ็บหน้าอก

• สับสน งุนงง

• มีปัญหาความจำ

• นอนหลับไม่สนิท

• ไม่ทนต่อการออกกำลังกาย เหนื่อยเร็ว

การรักษาซิคไซนัส ซินโดรม

การรักษาจะรักษาตามอาการ ส่วนมากเป็นการรักษาด้วยยา แพทย์อาจจะเปลี่ยนยาหากมีปัญหา และอาจจะสั่งยาเพิ่ม เพื่อรักษาจังหวะการเต้นของหัวใจโดยเฉพาะ

สุดท้ายแล้วเมื่อ sinus node ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ ผู้ป่วยส่วนใหญ่ต้องใช้เครื่องกระตุ้นหัวใจ (artificial pacemaker) ซึ่งเป็นอุปกรณ์เล็กๆที่ฝังไว้ที่ใต้ผิวหนังหน้าอกหรือหน้าท้อง ทำหน้าที่ส่งกระแสไฟฟ้าให้หัวใจเต้นได้ตามปกติ

เครื่องกระตุ้นหัวใจใช้เพื่อรักษากลุ่มอาการซิคไซนัส เครื่องกระตุ้นหัวใจมีความคงทนสูง และมีน้อยคนที่มีภาวะแทรกซ้อน

อาการแทรกซ้อน (พบได้ยาก) ที่เกิดจากเครื่องกระตุ้นหัวใจ มีดังนี้

• เกิดรูทะลุที่กล้ามเนื้อหัวใจ เกิดจากขั้นตอนการผ่าตัด

• การติดเชื้อจากเครื่องกระตุ้นหัวใจ เกิดในขั้นตอนการฝังเครื่องกระตุ้นหัวใจ

• เลือดออกเข้าไปในเครื่องกระตุ้นหัวใจ

• ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ

• ปอดแฟบ Atelectasis

ด้วยเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าขึ้นทำให้มีนักวิจัยสนใจในการทำเครื่องกระตุ้นหัวใจแบบชีวภาพ โดยเอาเซลล์ที่มียีนส์ของเซลล์เพซเมกเกอร์ฝังไปในหัวใจ เซลล์นี้จะเติบโตเข้าในกล้ามเนื้อหัวใจ และกลายเป็นเครื่องกระตุ้นหัวใจแบบชีวภาพ

อีกวิธีหนึ่ง คือ ใช้สเต็มเซลล์ โดยสเต็มเซลล์จะเป็นแบบเซลล์ที่ยังไม่โตเต็มที่ และสามารถกลายไปเป็นเซลล์ชนิดที่ต้องการได้ คือ โตไปเป็นเซลล์ชนิดเดียวกับเซลล์หัวใจ และ sinus node

ภาวะแทรกซ้อนของซิคไซนัส ซินโดรม

• หัวใจเต้นช้า : อาการซิคไซนัส ซินโดรม มักทำให้หัวใจเต้นช้า  ซึ่งอาจนำไปสู่อาการต่างๆ เช่น วิงเวียนศีรษะ และเป็นลม หัวใจเต้นช้าอย่างรุนแรงอาจทำให้การไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะสำคัญลดลง ทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน
• หัวใจเต้นเร็ว-เต้นช้า : บุคคลที่มี อาการซิคไซนัส ซินโดรม บางรายอาจพบช่วงจังหวะการเต้นของหัวใจเร็ว ตามด้วยช่วงจังหวะการเต้นของหัวใจช้า ภาวะนี้เรียกว่ากลุ่มอาการหัวใจเต้นเร็ว-เต้นช้า อาจทำให้ใจสั่น เจ็บหน้าอก และการเต้นของหัวใจลดลง
• ภาวะหัวใจห้องบนสั่นพริ้ว : อาการซิคไซนัส ซินโดรม สามารถเพิ่มความเสี่ยงของภาวะหัวใจห้องบนสั่นพริ้ว ซึ่งเป็นภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะและมักจะเต้นเร็ว ภาวะนี้สามารถนำไปสู่ความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคหลอดเลือดสมอง หัวใจล้มเหลว และภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ของหัวใจและหลอดเลือด
• หัวใจล้มเหลว : เมื่อเวลาผ่านไป อาการซิคไซนัส ซินโดรม ที่ไม่ได้รับการรักษาอาจส่งผลให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้ สิ่งนี้เกิดขึ้นเมื่อหัวใจไม่สามารถสูบฉีดเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เกิดอาการต่างๆ เช่น เหนื่อยล้า หายใจลำบาก และของเหลวคั่ง
• เป็นลมหมดสติและล้ม : อาการเป็นลมสติ  อาจเป็นอันตรายได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากทำให้ล้มและได้รับบาดเจ็บ
• โรคหลอดเลือดสมอง : อาการซิคไซนัส ซินโดรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกี่ยวข้องกับภาวะหัวใจห้องบนสามารถเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดในหัวใจและเดินทางไปสมองทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง
• ความบกพร่องทางสติปัญญา : ในกรณีที่รุนแรง การไหลเวียนของเลือดไปยังสมองลดลงซ้ำแล้วซ้ำเล่าเนื่องจากหัวใจเต้นช้าหรือเป็นลมหมดสติ อาจส่งผลให้เกิดความบกพร่องทางสติปัญญาหรือความสับสน
• ภาวะหัวใจหยุดเต้นกะทันหัน : แม้จะพบได้น้อยกว่า แต่ อาการซิคไซนัส ซินโดรม สามารถนำไปสู่ภาวะหัวใจหยุดเต้นกะทันหัน ซึ่งเป็นภาวะที่คุกคามถึงชีวิตซึ่งหัวใจหยุดเต้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ จำเป็นต้องได้รับการดูแลทางการแพทย์ทันทีและการช็อกไฟฟ้าเพื่อฟื้นฟูจังหวะการเต้นของหัวใจให้เป็นปกติ
• ภาวะแทรกซ้อนของเครื่องกระตุ้นหัวใจ : การรักษา อาการซิคไซนัส ซินโดรม มักเกี่ยวข้องกับการฝังเครื่องกระตุ้นหัวใจเพื่อควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจ ภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการปลูกฝังเครื่องกระตุ้นหัวใจอาจเกิดขึ้นได้ เช่น การติดเชื้อ ตะกั่วหลุดออก หรือตะกั่วแตกหัก
• ผลข้างเคียงของยา : ยาบางชนิดที่ใช้ในการจัดการ อาการซิคไซนัส ซินโดรม หรือภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะที่เกี่ยวข้องอาจมีผลข้างเคียงหรือมีปฏิกิริยากับยาอื่นๆ ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sick-sinus-syndrome/symptoms-causes/syc-20377554

• https://medlineplus.gov/ency/article/000161.htm

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470599/

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470599/

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team