ชีแฮน ซินโดรม (Sheehan’s Syndrome) : อาการ สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

ภาพรวม

• ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมไทรอยด์ (TSH) ทำหน้าที่สั่งการให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนควบคุมการเผาผลาญในร่างกาย
• ฮอร์โมนลูทิไนซิง (LH) ทำหน้าที่ช่วยควบคุมรอบประจำเดือนและการผลิตไข่ในสตรี รวมถึงฮอร์โมนการทำงานของรังไข่
• ฮอร์โมนการทำงานของรังไข่ (FSH) ทำหน้าที่ช่วยควบคุมรอบประจำเดือนและการผลิตไข่ และลูทิไนซิงฮอร์โมน
• โกรทฮอร์โมน (GH) ทำหน้าที่ควบคุมการเจริญเติบโตของอวัยวะและเนื้อเยื่อในร่างกาย
• ฮอร์โมนอะดรีโนคอร์ติโคโทรปิก (ACTH) ทำหน้าที่ช่วยกระตุ้นต่อมหมวกไตให้หลั่งคอร์ติซอลและฮอร์โมนความเครียดอื่น ๆ
• โปรแลคติน ทำหน้าที่ช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำนม

อาการของชีแฮน ซินโดรมเป็นอย่างไร

• เลี้ยงลูกด้วยนมยากหรือไม่สามารถให้นมลูกได้
• ประจำเดือนมาไม่ปกติ (รอบประจำเดือนมาน้อย) หรือมีภาวะขาดประจำเดือน
• น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
• ทนต่อความเย็นไม่ค่อยได้
• มีสภาพจิตใจที่ถดถอย
• ขนบริเวณหัวหน่าวและใต้วงแขนร่วงหรือไม่ขึ้นมาใหม่
• เหนื่อยง่ายหรือล้าง่าย
• มีริ้วรอยรอบดวงตาและริมฝีปาก
• เต้านมหดตัว
• มีผิวแห้ง
• มีอาการปวดข้อ
• มีความต้องการทางเพศลดลง
• มีน้ำตาลในเลือดลดลง
• มีความดันเลือดต่ำลง
• หัวใจเต้นผิดปกติ

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงในการเกิดชีแฮน ซินโดรมมีอะไรบ้าง

• รกลอกตัวก่อนกำหนด คือภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดเป็นภาวะเมื่อรก ซึ่งนำอาหารหล่อเลี้ยงทารกในครรภ์นั้น หลุดออกจากมดลูก
• รกเกาะต่ำ คือภาวะรกเกาะต่ำเป็นภาวะที่รกปิดปากมดลูกบางส่วนหรือทั้งหมด (ซึ่งเป็นส่วนล่างสุดของมดลูกที่เชื่อมกับช่องคลอด)
• คุณแม่ให้กำเนิดเด็กทารกที่มีน้ำหนักตัวมากเกิดปกติหรือทารกที่มีน้ำหนักมากกว่า 8.8 ปอนด์ (4,000 กรัม) รวมถึงคุณแม่มีทารกมากกว่า 1 คนอยู่ในครรภ์เช่น การตั้งครรภ์ฝาแฝด
• ภาวะครรภ์เป็นพิษ   ภาวะครรภ์เป็นพิษเป็นภาวะที่คุณแม่ตั้งครรภ์มีความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์
• การคลอดโดยอาศัยวิธีการช่วยคลอดหมายถึงการคลอดโดยอาศัยการใช้คีมหรือเครื่องช่วยสุญญากาศ

การวินิจฉัยชีแฮน ซินโดรม 

• การตรวจเลือด   ในการตรวจเลือดนี้ แพทย์สามารถตรวจระดับฮอร์โมนที่ต่อมใต้สมองผลิตได้ รวมถึงการตรวจการกระตุ้นฮอร์โมนต่อมใต้สมอง เพื่อช่วยตรวจดูว่าต่อมใต้สมองตอบสนองต่อฮอร์โมนต่าง ๆ ได้ดีเพียงใด
• การตรวจด้วยเครื่องสร้างภาพด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) หรือการตรวจวินิจฉัยโรคด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT)   การตรวจวินิฉัยด้วยภาพถ่ายเหล่านี้จะตรวจหาเนื้องอกหรือโรคอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับต่อมใต้สมองที่อาจทำให้เกิดอาการคล้ายกันกับอาการของชีแฮน ซินโดรมได้

การรักษาชีแฮน ซินโดรม 

• คอร์ติโคสเตียรอยด์ เพรดนิโซโลนหรือไฮโดรคอร์ติโซนใช้ทดแทนฮอร์โมนต่อมหมวกไตได้
• ลีโวไทร็อกซีน ยานี้จะช่วยเพิ่มระดับฮอร์โมนที่ต่อมไทรอยด์สร้างขึ้น
• ฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน (หรือเอสโตรเจนเพียงอย่างเดียว หากผู้ป่วยตัดมดลูกทิ้ง) ฮอร์โมนเพศหญิงเหล่านี้ช่วยทำให้รอบเดือนเป็นปกติ ผู้ป่วยสามารถหยุดรับประทานได้เมื่อถึงวัยหมดประจำเดือน
• ฮอร์โมนลูทิไนซิง และ ฮอร์โมนฟอลลิเคิลสติมิวเลติง ฮอร์โมนเหล่านี้กระตุ้นการตกไข่และช่วยให้ตั้งครรภ์ได้
• โกรทฮอร์โมน   โกรทฮอร์โมนช่วยรักษาความหนาแน่นของกระดูก ช่วยให้อัตรามวลกล้ามเนื้อต่อไขมันดีขึ้น และลดระดับคอเลสเตอรอล

เราสามารถป้องกันชีแฮน ซินโดรมได้หรือไม่

ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ 

• ภาวะวิกฤตต่อมหมวกไต เป็นภาวะที่อันตรายต่อชีวิต เมื่อต่อมหมวกไตผลิตฮอร์โมน คอร์ติซอล ซึ่งเป็นฮอร์โมนความเครียด ไม่เพียงพอ 
• ความดันเลือดต่ำ
• น้ำหนักลดแบบไม่ทราบสาเหตุ
• ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ

คำแนะนำ

เตรียมตัวอย่างไรเมื่อต้องพบแพทย์

ผู้ป่วยที่เป็นชีแฮน ซินโดรมสามารถทำอะไรได้บ้าง

• จดรายละเอียดอาการ ผู้ป่วยควรจดรายละเอียดของอาการ แม้ว่าอาการนั้นอาจดูไม่เกี่ยวข้องกันก็ตาม และจดมาด้วยว่า อาการเหล่านั้นเริ่มเกิดเมื่อไร
• รายละเอียดข้อมูลส่วนบุคคลที่สำคัญ รวมถึง การเข้ารับการผ่าตัดล่าสุด และความเครียดอื่น ๆ รวมถึงประวัติโรคต่าง ๆ ของสมาชิกในครอบครัว
• จดรายละเอียดเกี่ยวกับยา วิตามินหรืออาหารเสริมอื่น ๆ ที่ใช้ 
• จดคำถามที่จะถามแพทย์
• นำข้อมูลของโรคที่เคยเกิดจากการตั้งครรภ์ในอดีตมาด้วย โดยเฉพาะในช่วงเจ็บครรภ์และคลอดบุตร 
• ถ้าเป็นไปได้ให้พาสมาชิกในครอบครัวหรือเพื่อนมาช่วยจำข้อมูลที่จะได้รับจากแพทย์ด้วย

ผู้ป่วยที่เป็นชีแฮน ซินโดรมควรถามคำถามแพทย์ เช่น:

• อะไรเป็นสาเหตุของชีแฮน ซินโดรมที่มี
• ต้องตรวจอะไรบ้าง
• อาการชีแฮน ซินโดรมจะเกิดขึ้นเป็นแค่ครั้งคราว หรือจะเป็นขึ้นบ่อย ๆ
• จะมีบุตรอีกได้หรือไม่
• มีวิธีการรักษาอะไรบ้าง และแพทย์แนะนำแบบไหน
• มีโรคอื่น ๆ อีกหรือไม่
• จะต้องงดอาหารหรือกิจกรรมบางประเภทหรือไม่
• มีโบรชัวร์หรือสิ่งพิมพ์อื่น ๆ ให้กลับไปอ่านหรือศึกษาหรือไม่ 
• มีเว็บไซต์ที่มีข้อเกี่ยวกับชีแฮน ซินโดรมไหนที่แพทย์แนะนำให้กลับไปศึกษาเพิ่มเติมบ้าง
• อย่าลังเลที่จะถามคำถามอื่น ๆ ถ้ามี

คาดหวังอะไรจากแพทย์บ้าง:

• ผู้ป่วยมีเลือดออกบ่อยหรือมามากหลังคลอดหรือไม่
• ผู้ป่วยมีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ระหว่างการคลอดบุตรหรือไม่
• อาการของโรคเกิดขึ้นตลอดเวลาหรือเป็น ๆ หาย ๆ
• อาการของโรคหนักแค่ไหน
• มีอะไรบ้างที่ช่วยให้อาการดีขึ้น
• มีอะไรที่ทำให้อาการแย่ลง

การใช้ชีวิตร่วมกับโรคชีแฮน ซินโดรมได้หรือไม่

• การบำบัดด้วยฮอร์โมนทดแทน (HRT):เนื่องจากกลุ่มอาการของชีฮานเกี่ยวข้องกับการขาดฮอร์โมนต่างๆ เช่น คอร์ติซอล ฮอร์โมนไทรอยด์ เอสโตรเจน โปรเจสเตอโรน และอื่นๆ HRT จึงมักเป็นวิธีการรักษาเบื้องต้น แพทย์จะสั่งจ่ายฮอร์โมนทดแทนตามความต้องการส่วนบุคคลของคุณ การตรวจเลือดเป็นประจำจะช่วยติดตามระดับฮอร์โมนและปรับการรักษาตามความจำเป็น
• การตรวจสุขภาพเป็นประจำ:การตรวจสอบระดับฮอร์โมน การทำงานของอวัยวะ และสุขภาพโดยทั่วไปอย่างต่อเนื่องเป็นสิ่งสำคัญ การตรวจสุขภาพเป็นประจำกับแพทย์ด้านต่อมไร้ท่อหรือผู้ให้บริการด้านสุขภาพจะช่วยให้มั่นใจได้ว่าการบำบัดด้วยฮอร์โมนทดแทนสามารถจัดการอาการของคุณได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• การปฏิบัติตามข้อกำหนดด้านยา:สิ่งสำคัญคือต้องรับประทานยาทดแทนฮอร์โมนตามที่กำหนดโดยผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณ ความสม่ำเสมอในการรับประทานยาจะช่วยรักษาระดับฮอร์โมนในร่างกายให้คงที่
• อาหารเพื่อสุขภาพ:อาหารที่สมดุลและมีคุณค่าทางโภชนาการสามารถสนับสนุนสุขภาพโดยรวมและความเป็นอยู่ที่ดีของคุณได้ ตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณได้รับสารอาหารเพียงพอและรักษาน้ำหนักให้แข็งแรง ผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณสามารถให้คำแนะนำด้านอาหารที่เหมาะกับความต้องการของคุณได้
• การออกกำลังกาย:การออกกำลังกายเป็นประจำสามารถส่งผลดีต่อสุขภาพร่างกายและจิตใจของคุณได้ ปรึกษาผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณก่อนเริ่มแผนการออกกำลังกายใหม่เพื่อให้แน่ใจว่าปลอดภัยและเหมาะสมกับสภาพของคุณ
• การจัดการความเครียด:การจัดการความเครียดเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากความเครียดอาจส่งผลต่อระดับฮอร์โมนได้ ฝึกฝนเทคนิคการลดความเครียด เช่น การมีสติ การทำสมาธิ การหายใจลึกๆ หรือทำงานอดิเรกที่คุณชอบ
• การจัดการภาวะสุขภาพอื่นๆ:หากคุณมีภาวะสุขภาพอื่นๆ เช่น เบาหวานหรือความดันโลหิตสูง การจัดการอย่างมีประสิทธิผลจะส่งผลต่อความเป็นอยู่โดยรวมของคุณ ตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และแผนการรักษาสำหรับเงื่อนไขเหล่านี้
• ให้ความรู้แก่ตนเอง:การทำความเข้าใจสภาพของคุณและความสำคัญของการบำบัดด้วยฮอร์โมนทดแทนสามารถช่วยให้คุณมีบทบาทอย่างแข็งขันในการดูแลสุขภาพของคุณได้ ติดตามข่าวสารเกี่ยวกับอาการของคุณและถามคำถามระหว่างการนัดหมายทางการแพทย์
• เครือข่ายสนับสนุน:การมีชีวิตอยู่กับภาวะเรื้อรังอาจเป็นเรื่องที่ท้าทาย ล้อมรอบตัวคุณด้วยเครือข่ายครอบครัว เพื่อนฝูง และผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพที่สามารถให้กำลังใจและช่วยเหลือเมื่อจำเป็น

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sheehans-syndrome/symptoms-causes/syc-20351847
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3183525/
• https://www.news-medical.net/health/What-is-Sheehans-Syndrome.aspx

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team