โรคเลือดข้นคืออะไร ?
โรคเลือดข้น (Polycythemia vera) คือมะเร็งเม็ดเลือดที่หาได้ยาก เนื่องจากร่างกายมีการสร้างเม็ดเลือดแดงที่มากเกินไป โดยที่เซลล์เม็ดเลือดแดงจะพาออกซิเจนไปทั่วร่างกาย
เมื่อคุณมีเม็ดเลือดแดงมากเกินไป เลือดของคุณจะข้นขึ้นและไหลช้าลง เซลล์เม็ดเลือดแดงสามาถรวมตัวกันเป็นก้อนอยู่ในหลอดเลือดของคุณได้
ถ้าหากไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ เมื่อเลือดไหลเวียนช้า ปริมาณออกซิเจนที่ไปถึงสมองและอวัยวะสำคัญอื่นๆก็จะลดลงไปด้วย อีกทั้งยังทำให้การไหลเวียนของเลือดภายในหลอดเลือดไม่สามารถทำงานได้อย่างสมบูรณ์ ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองสมองจนสามารถเสียชีวิตได้ ถ้าปล่อยไว้ในระยะยาวอาจเกิดแผลในกระดูกสันหลัง นำไปสู่มะเร็งเม็ดเลือดขาวได้
โรคเลือดข้นไม่สามารถรักษาให้หายได้ แต่สามารถประคับประคองอาการได้ โดยแพทย์จะทำการเจาะเลือดไปตรวจ เพื่อจ่ายยาที่ช่วยยับยั้งการเกิดลิ่มเลือด ดังนั้นจึงเป็นเรื่องจำเป็นอย่างมากที่คุณควรพบแพทย์ทันทีหากสงสัยว่าตัวเองมีอาการของโรคหรือเกิดความผิดปกติอื่นๆ
อาการของโรคเลือดข้น
โรคเลือดข้นอาจจะไม่แสดงอาการให้เห็นเลยเป็นเวลาหลายปี อาการในระยะแรกอาจจะไม่รุนแรงและอาจจะไม่สามารถรู้ได้เลยว่าเป็นโรคนี้ถ้าหากไม่ได้รับการตรวจเลือดอย่างต่อเนื่อง
ถ้าหากรู้อาการตั้งแต่ระยะแรกๆ คุณสามารถทำการรักษาได้อย่างทันที และสามารถป้องกันไม่ให้เกิดการอุดตันของหลอดเลือดและภาวะแทรกซ้อนอื่นๆได้ อาการทั่วไปของภาวะเลือดข้นได้แก่ :
- อาการเหนื่อยล้า
- อาการคัน
- หายใจลำบากเมื่อนอน
- ไม่มีสมาธิ
- น้ำหนักลด
- ปวดท้อง
- รู้สึกอิ่มงาย
- มองเห็นไม่ชัดหรือเห็นภาพซ้อน
- เวียนหัว
- ความอ่อนแอ
- เหงื่อออกมากผิดปกติ
- มีเลือดออกหรือช้ำง่าย
ในขณะที่เป็นโรค เลือดของคุณจะข้นขึ้น มีเม็ดเลือดแดงมากขึ้น และอาการจะร้ายแรงมากขึ้น เช่น :
- มีเลือดออกมาก จากการเป็นแผลเล็กน้อย
- ข้อบวม
- ปวดกระดูก
- มีผื่นสีแดงปรากฏบนใบหน้า
- มีเลือดออกตามไรฟัน
- รู้สึกแสบที่มือหรือเท้า
อาการเหล่านี้สามารถเกิดจากภาวะอื่นๆได้ด้วย ดังนั้นคุณควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุของอาการที่เกิดได้อย่างถูกต้อง
สาเหตุของอาการและความเสี่ยงจากโรคเลือดข้น
โรคเลือดข้นมักเกิดขึ้นในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง และอาการของโรคโดยส่วนมากมักพบได้ในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปี แต่ก็อาจเกิดขึ้นก่อนได้
การเปลี่ยนแปลงของยีนส์ JAK2 เป็นสาเหตุหลักของการเกิดโรค ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการผลิตโปรตีนที่ช่วยสร้างเม็ดเลือด โดยส่วนมากผู้ที่เป็นโรคเลือดข้นจากการกลายพันธุ์มีอยู่ประมาณ 95%
การกลายพันธุ์สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ แต่บางครั้งก็เกิดขึ้นโดยที่ไม่มีความเกี่ยวข้องกับครอบครัวได้เลย ซึ่งปัจจุบันยังคงมีการวิจัยเพื่อหาสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมได้
ถ้าหากคุณมีความเสี่ยงของโรคเลือดข้น คุณสามารถมีความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงได้ ขึ้นอยู่กับการเกิดลิ่มเลือด ปัจจัยที่ทำให้เกิดความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดในโรคเลือดข้นได้แก่ :
- ประวัติของการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน
- มีอายุมากกว่า 60 ปี
- ความดันโลหิตสูง
- โรคเบาหวาน
- การสูบบุหรี่
- คอเลสเตอรอลสูง
- การตั้งครรภ์
เลือดที่ข้นมากกว่าปกติ จะทำให้เกิดความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดได้ ไม่ว่าสาเหตุจะเกิดจากอะไรก็ตาม
การวินิจฉัยโรคเลือดข้น
หากคุณคิดว่าคุณมีอาการของโรคเลือดข้น แพทย์ขะทำการตรวจนับเม็ดเลือด (CBC) เพื่อตรวจปัจจัยดังต่อไปนี้ :
- จำนวนของเม็ดเลือดแดง
- จำนวนของเม็ดเลือดขาว
- จำนวนของเกล็ดเลือด
- ปริมาณฮีโมโกลิน (โปรตีนที่มีหน้าที่ส่งออกซิเจน)
- ปริมาณของพื้นที่ที่เซลล์เม็ดเลือดแดงดูดเข้าไปในเลือด เรียกว่า ฮีมาโตคริต
หากคุณมีอาการเลือดข้น เป็นไปได้ว่าคุณจะมีจำนวนเม็ดเลือดแดงและฮีโมโกลบินสูงกว่าปกติ และมีค่าฮีมาโตคริตสูงผิดปกติ คุณอาจจะมีจำนวนเกล็ดเลือดหรือจำนวนเม็ดเลือดขาวผิดปกติ
หากผลการตรวจ CBC ของคุณมีความผิดปกติ แพทย์จะทำการตรวจเลือดเพื่อหาการกลายพันธุ์ของ JAK2 คนส่วนใหญ่ที่ได้รับการทดสอบมักมีผลออกมาเป็นบวก
นอกจากการตรวจเลือดอื่นๆ และอาจจะจำเป็นต้องทำการตรวจชิ้นเนื้อไขกระดูกเพื่อยืนยันการวินิจฉัยเลือดได้ด้วย
หากพบว่าคุณสามารถตรวจพบอาการของโรคได้เร็วเท่าไหร่ ก็สามารถทำการรักษาได้เร็วมากขึ้น เพื่อช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน
การรักษาโรคเลือดข้น
โรคเลือดข้นเป็นภาวะเรื้อรังที่ไม่สามารถรักษาได้ ซึ่งสามาถช่วยให้คุณจัดการกับอาการและภาวะแทรกซ้อนได้ โดยที่แพทย์จะเป็นคนวางแผนการรักษาตามความเสี่ยงของอาการที่เกิดขึ้น
วิธีการรักษาสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงต่ำ
การรักษาทั่วไปสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดต่ำมีสองวิธีได้แก่ การรับประทานแอสไพริน และการเจาะเลือด
- การใช้แอสไพรินในปริมาณต่ำ : แอสไพรินมีผลต่อเกล็ดเลือดและลดความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือด
- การเจาะเลือด เป็นการใช้เข็มเจาะเพื่อเอาเลือดจำนวนเล็กน้อยจากหลอดเลือดดำของคุณ ซึ่งช่วยลดจำนวนเม็ดเลือดแดง โดยทั่วไปการเจาะเลือดจะทำสัปดาห์ละครั้งในช่วยแรก และทุกๆสองถึงสามเดือน จนกว่าระดับฮีมาโตคริตของคุณจะเข้าใกล้ภาวะปกติมากที่สุด
การรักษาสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง
นอกเหนือจากการใช้ยาแอาไพรินและการเจาะเลือดแล้ว ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงในการเกิดลิ่มเลือด จำเป็นที่จะต้องได้รับการรักษาเฉพาะทาง เช่น
- ไฮดรอกซียูเรีย (Droxia, Hydrea) เป็นยารักษามะเร็งที่ป้องกันไม่ให้ร่างกายของคุณสร้างเม็ดเลือดแดงมากเกินไป และช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือด
- อินเตอร์เฟอรอนอัลฟา จะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันของคุณ แข็งแรงพอที่จะจัดการกับเซลล์ไขกระดูกที่เป็นส่วนหนึ่งของอาการโรคเลือดข้น และยังช่วยให้ร่างกายของคุณไม่สร้างเม็ดเลือดแดงจนมากเกินไป
- บูซัลแฟน (Myleran). เป็นยาที่ใช้ในการรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว
- รูโซลิทินิบ (Jakafi). เป็นยาชนิดเดียวที่ได้รับการรับรองอย.ของสหรัฐอเมริกา แพทย์จะจ่ายยาชนิดนี้ก็ต่อเมื่อคุณไม่สามารถอดทนต่อไฮดรอกซียูเรียได้
วิธีการรักษาอื่นๆ
แพทย์ของคุณอาจแนะนำให้คุณทำการรักษาด้วยวิธีอื่น วิธีบางอย่างอาจช่วยรักษาอาการคัน ซึ่งเป็นปัญหาต่อเนื่องและน่ารำคาญสำหรับหลายๆคนที่เป็นโรคนี้ โดยวิธีการรักษาได้แก่ :
- การใช้ยาแก้แพ้
- ยารักษาโรคซึมเศร้า
- การส่องไฟด้วยรังสีอัลตราไวโอเลต
อาการของผู้ที่เป็นโรคเลือดข้น
โดยทั่วไปแล้ว อาหารสำหรับผู้ที่เป็นโรคเลือดข้นจะเหมือนกันอาหารทั่วไป แต่จำเป็นที่จะต้องมีความสมดุลของผักและผลไม้ ธัญพืช โปรตีนที่ไม่มีไขมันและนมไขมันต่ำ ปริมาณแคลอรี่ที่รับประทานเข้าไปในแต่ละวันเพื่อรักษาน้ำหนักให้แข็งแรง
นอกจากนี้ยังจำเป็นที่จะต้องควบคุมปริมาณเกลือ อาหารที่มีโซเดียมสูง เพราะสามารถทำให้อาการของโรคเลือดข้นสามารถร้ายแรงขึ้นได้ นอกจากนี้ควรที่จะทานน้ำให้ได้อย่างเพียงพอเพื่อที่หลีกเลี่ยงการขาดน้ำและรักษาการไหลเวียนของเลือด
การวินิจฉัยโรคเลือดข้น
การพยากรณ์ของโรคขึ้นอยู่กับการรักษา การลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน เช่น
- myelofibrosis: ระยะที่มากที่สุดของโรค ทำให้เกิดแผลที่ไขกระดูก และทำให้ตับและม้ามขยายและสามารถหัวใจวายได้
- หัวใจวาย
- การอุดตันของหลอดเลือด
- โรคหลอดเลือดของสมองตีบ เกิดจากการที่เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ
- เส้นเลือดอุดตันในปอด การมีก้อนเลือดในปอด
- เสียชีวิตจากการมีเลือดออก มักจะเกิดจากการที่มีเลือดออกในกระเพาะอาหารหรือส่วนอื่นๆของทางเดินอาหาร
- ความดันโลหิตสูงพอร์ทัล เกิดจากความดันโลหิตในตับซึ่งอาจนำไปสู่ความล้มเหลวของตับ
- มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดไมอีลอยด์เฉียบพลัน เป็นมะเร็งเม็ดเลือดชนิดหนึ่งที่มีผลต่อเซลล์เม็ดเลือดขาว
ภาวะแทรกซ้อนจากโรคเลือดข้นยังคงสามารถเกิดขึ้นได้ถึงแม้ว่าจะได้รับการรักษแล้ว แต่จะมีความเสี่ยงต่ำกว่าผู้ที่ไม่ได้รับการรักษา 5-15%
โดยทั่วไปจะมีการพัฒนาของ myelofibrosis 15 ปีหลังจากที่ได้รับการรักษา น้อยกว่า 10% และมักเป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว 20 ปี แต่โดยรวมแล้ว ผู้ที่ได้รับการรักษามักจะมีแนวโน้มที่ดีกว่าผู้ที่ไม่ได้รับการรักษา
นอกจากนี้การดูแลตัวเองและสุขภาพ สามารถลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดได้ การเลิกสูบบุหรี่และการออกกำลังกาย เพื่อจัดการกับสภาวะอื่นๆ เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ
อายุของโรคภาวะเลือดข้น
อาการของโรคเลือดข้นจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล แต่ผู้ที่เข้ารับการรักษาแบบเป็นประจำ จะสามารถช่วยหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อนได้
การรักษาเป็นเรื่องสำคัญ ผู้ที่ไม่ได้รับการรักษา มักจะมีชีวิตอยู่ได้น้อยกว่า 2 ปี ขึ้นอยู่กับอายุและสุขภาพโดยรวมได้ด้วย แต่ผู้ที่ได้รับการรักษา สามารถมีชีวิตอยู่ได้อีกหลายสิบปี โดยระยะเวลาเฉลี่ยอยู่ที่ 20 ปี
การรักษาตัวด้วยตัวเอง
โรคเลือดข้นเป็นโรคที่หาได้ยาก ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้เกิดความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือด ที่เป็นอันตรายรวมไปถึงภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
ถ้าหากคุณมีอาการของโรคเลือดข้น ควรได้รับการปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ๆชิด เพื่อหาวิธีการรักษาที่เหมาะกับคุณ ซึ่งอาจรวมไปถึงการเจาะเลือดและการใช้ยาต่างๆ เพื่อให้คุณได้รับการดูแลและป้องกันการอุดตันของเส้นเลือดได้อย่างเร็วที่สุด
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
