มาลาเรีย (Malaria) : อาการ สาเหตุ การรักษา ภาวะแทรกซ้อน

มาลาเรียคืออะไร

โรคมาลาเรีย (Malaria) คือโรคที่เกิดจากเชื้อโปรโตซัวในกลุ่ม“พลาสโมเดียม” (Plasmodium)เข้าไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดงของผู้ที่ติดเชื้อซึ่ง เกิดจากการที่ถูกยุงก้นป่องกัด เมื่อติดเชื้อมาลาเรียแล้วอาจจะก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ เมื่อเวลาผ่านไป เชื้อนี้จะส่งผลต่อตับ เมื่อเชื้อเจริญเติบโตเต็มที่ เชื้อนั้นจะเข้าสู่กระแสเลือด และแพร่เชื้อมาลาเรียที่เซลล์เม็ดเลือดแดง

เชื้อมาลาเรียนี้อยู่ในเซลล์เม็ดเลือดแดงและจะเพิ่มขึ้นภายใน 48 ถึง 72 ชั่วโมง เชื้อมาลาเรียนั้นยังลุกลามต่อไปในเซลล์เม็ดเลือดแดง มาลาเรียนั้นมักพบในภูมิอากาศที่ร้อนชื้นและกึ่งเขตร้อน ซึ่งทำให้เชื้อมาลาเรียนั้นเติบโตได้ดี

จากการสถิติ ในปี 2559 มีผู้ป่วยโรคมาลาเรีย 216 ล้านคนใน 91 ประเทศทั่วโลก 

อาการไข้มาลาเรีย

อาการโรคไข้มาลาเรียจะแสดงภายใน 10 วันถึง 4 สัปดาห์หลังจากการติดเชื้อมาลาเรีย แต่ในบางกรณีเมื่อรับเชื้อเข้ามาแล้วอาจจะไม่แสดงอาการเป็นเวลาหลายเดือน 

อาการเบื้องต้นของไข้มาลาเรียมีดังนี้:

• มีอาการหนาวสั่นในระดับปานกลางถึงระดับที่รุนแรงขึ้น
• มีอาการท้องเสีย (Diarrhea)
• มีอาการไข้สูง (Fever)
• มีอาการปวดหัว
• เหงื่อออกมากผิดปกติ
• มีอาการวิงเวียนศีรษะ (Dizziness)
• มีอาการอาเจียน (Vomit)
• มีอาการปวดท้อง (Stomach pain)
• โรคโลหิตจาง
• มีอาการปวดกล้ามเนื้อ
• มีอาการชัก (Convulsions)
• มีอาการโคม่า (Coma)
• ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด

สาเหตุของมาลาเรีย

โรคไข้มาลาเรียสามารถเกิดขึ้นจากการที่ถูกยุงที่มีเชื้อปรสิตพลาสโมเดียมกัด ซึ่งมีเชื้อปรสิตที่ทำให้เกิดไข้มาลาเรียมีอยู่ 4 ชนิดคือ Plasmodium vivax P. ovale P. malariae และ P. falciparum.

ไข้มาลาเรียที่มีเชื้อปรสิตประเภท P. falciparum เป็นสาเหตุที่ไข้มาลาเรียที่รุนแรงขึ้น มีความเสี่ยงที่จะทำให้เสียชีวิตได้ ไข้มาลาเรียนั้นสามารถติดเชื้อได้ผ่านแม่ไปสู่ทารกในครรภ์ได้ ซึ่งเรียกไข้มาลาเรียชนิดนี้ว่า การติดเชื้อมาลาเรียระหว่างการตั้งครรภ์ 

ไข้มาลาเรียสามารถส่งผ่านเชื้อผ่านทางเลือดได้ เช่น

• การปลูกถ่ายอวัยวะ
• การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
• การบริจาคเลือด

การรักษาโรคมาลาเรีย

โรคมาลาเรียอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณติดเชื้อมาลาเรียประเภท P. falciparum การรักษามาลาเรีย แพทย์จะสั่งยาตามชนิดของเชื้อมาลาเรียที่คุณมี

นอกจากนี้เชื้อมาลาเรียบางชนิดเช่น P. vivax และ P. ovale ซึ่งมีอยู่ในตับ สามารถอาศัยอยู่ในร่างกายของคุณเป็นระยะเวลานานและเชื้อมาลาเรียจะกลับมากำเริบได้ในภายหลัง ซึ่งทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ

หากคุณพบว่ามีเชื้อมาลาเรียประเภทใดประเภทหนึ่ง คุณจะได้รับยาตัวที่สองเพื่อเป็นการป้องกันมาลาเรียที่อาจจะกลับมากำเริบได้ในอนาคต

ภาวะแทรกซ้อนของมาลาเรีย

โรคมาลาเรียสามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงได้ ซึ่งมีอาการดังต่อไปนี้:

• โรคมาลาเรียขึ้นสมอง
• มีการสะสมน้ำในปอดจนปอดบวมน้ำ ซึ่งทำให้มีปัญหาการหายใจหรือ มีอาการปอดบวม(Pnuemania)
• อวัยวะภายในล้มเหลว เช่น ไต ตับ หรือ ม้าม
• โรคโลหิตจางเนื่องจากการถูกทำลายของเซลล์เม็ดเลือดแดง
• ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

การวินิจฉัยมาลาเรีย

หากคุณมีอาการโรคมาลาเรีย แพทย์จะวินิจฉัย ว่าผู้ป่วยมีอาการม้ามหรือตับโตหรือไม่   แพทย์อาจสั่งการตรวจเลือดเพิ่มเติม เพื่อยืนยันการวินิจฉัยของคุณ

การวินิจฉัยจะแสดงให้เห็นถึง :

• ผู้ป่วยเป็นมาลาเรียหรือไม่
• ผู้ป่วยเป็นไข้มาลาเรียประเภทใด
• หาการติดเชื้อมาลาเรียจากเชื้อปรสิตจะไม่สามารถรักษาได้ด้วยยาบางชนิด
• ผู้ป่วยเกิดภาวะโลหิตจางเนื่องจากเป็นไข้มาลาเรีย
• โรคมาลาเรียส่งผลกระทบถึงอวัยวะของผู้ป่วย

สถิติผู้ป่วยมาลาเรียในประเทศไทย

สถิตินี้มาจากเว็บไซต์ของกรมควบคุมโรค จากหัวข้อ กรมควบคุมโรค พัฒนารูปแบบการดำเนินงานโรคมาลาเรียชุมชน ในหมู่บ้านที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อมาลาเรีย สามารถตรวจวินิจฉัยและรักษาได้ทันที ซึ่งมีการสำรวจมาแล้ว พบว่าในปี 2562 พบผู้ป่วยจำนวน 5,834 ราย โดยพบในพื้นที่ติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้าน จำนวน 5,604 ราย ได้แก่ ชายแดนไทย-เมียนมาร์ จำนวน 3,070 ราย จังหวัดชายแดนไทย-มาเลเซีย จำนวน 1,795 ราย และชายแดนไทย-กัมพูชา จำนวน 739 ราย ซึ่งแสดงให้เห็นว่าโรคไข้มาลาเรียจัดเป็นปัญหาสาธารณสุขด้านโรคติดต่อชายแดนที่สำคัญ

การป้องกันมาลาเรีย

การใช้วัคซีนโรคมาลาเรีย 

ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนมาลาเรียที่ได้รับการยอมรับให้ใช้อย่างแพร่หลายแต่มีวัคซีนที่มีแนวโน้มประสบความสำเร็จมากที่สุดในปัจจุบันชื่อ Mosquirix (RTS,S/AS01)

ยาป้องกันโรคมาลาเรีย

แพทย์จะจ่ายยาป้องกันโรคมาลาเรียให้โดยประเมินจากพื้นที่ที่คุณต้องการเดินทางไป โดยดูว่าพื้นที่นั้นพบการระบาดของเชื้อมาลาเรียชนิดใด 

การดูแลตัวเอง 

วิธีป้องกันมาลาเรียเบื้องต้นที่สามารถทำเองได้คือ หลีกเลี่ยงการเดินทางไปยังพื้นที่ที่มีการระบาดของเชื้อ 

• หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่กลางแจ้งระหว่างช่วงหัวค่ำและเช้ามืด
• สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดผิวหนังให้มากที่สุด
• ทายากันยุง 

---

นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/malaria/symptoms-causes/syc-20351184
• https://www.cdc.gov/malaria/about/disease.html
• https://www.nhs.uk/conditions/malaria/causes/
• https://www.webmd.com/a-to-z-guides/malaria-symptoms

---

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team