หัวโต (Hydrocephalus) : อาการ สาเหตุ การรักษา

สาเหตุหัวโต

• ถุงน้ำในสมอง
• การดูดซึมน้อยลง
• ​การสร้างน้ำไขสันหลังมากเกินปกติ ความบกพร่องของกระดูกไขสันหลัง
• เมื่อมีน้ำไขสันหลังมากไป ส่งผลให้น้ำไขสันหลังนี้เข้าไปกดสมอง เกิดการทำลายเนื้อสมองได้

เด็กหัวโตที่มาภาวะนี้ตั้งแต่ในครรภ์อาจมีสาเหตุมาจาก :

• ความผิดปกติของพัฒนาการตั้งแต่ในครรภ์ คือ ช่องไขสันหลังไม่ปิด
• ​ความผิดปกติทางพันธุกรรม
• การติดเชื้อในขณะตั้งครรภ์เช่น โรคหัดเยอรมัน
• ​หรือความผิดปกติในวัยทารก เช่นการหัดเดินเป็นไปได้ช้า
• ​การอักเสบของสมองและไขสันหลัง เช่น โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ โดยเฉพาะในเด็ก
• ​เลือดออกในสมองที่เกิดจากกระบวนการคลอด โดยเฉพาะในทารกที่เกิดก่อนกำหนด
•  การบาดเจ็บของทารกก่อนคลอด ขณะคลอดและหลังคลอด
•  ​ศีรษะได้รับการกระทบกระเทือน
•  เนื้องอกในสมองและไขสันหลัง
•  ภาวะน้ำคั่งในสมอง 
• ​ การเกิดน้ำคั่งในสมองในวัยผู้ใหญ่นั้น น้ำในสมองเพิ่ม แต่ความดันปกติ ยังทำให้สมองบวมและเสียหน้าที่ได้ มักเกิดจากการที่น้ำไขสันหลังไหลไม่สะดวก แต่บางครั้งก็หาสาเหตุไม่พบ

 ความเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดภาวะนี้  

• ​   การติดเชื้อของสมองเช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
•    บาดเจ็บที่ศีรษะ
•    เลือดออกในสมอง
•    ผลข้างเคียงหลังจาหการผ่าตัดสมอง

 ​อาการหัวโต

ใน​ทารก

• กระหม่อมบวม(กระหม่อมคือส่วนของกะโหลกที่ยังไม่ปิดของทารก มีสองที่ คือ กระหม่อมหน้าอยู่ด้านหน้าเหนือหน้าผากขึ้นไป จะปิดสนิทเมื่อทารกอายุราว 18 เดิอน
• กระหม่อมหลัง อยู่บริเวณท้ายทอย มีขนาดเล็กกว่า จะปิดสนิทเมื่อทารกอายุราว 4 เดือน ปกติกระหม่อมจะนิ่ม ระดับเสมอกับกะโหลกศีรษะและไม่บวมปูดหรือยุบลงไป หากกระหม่อมหน้าปูด หรือยุบลงแสดงว่าน่าจะมีความผิดปกติกับทารก)
• เด็กหัวโตขึ้นอย่างรวดเร็ว (ปกติเมื่อทารกไปรับวัคซีน แพทย์จะตรวจร่างกายและวัดรอบวงศีรษะ)
• ตาหลุบต่ำ ชัก อยู่ไม่สุข อาเจียน นอนมากเกิน กินน้อย กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวกเปียก

​วัยหัดเดินและเด็กโต

วัยรุ่น วัยกลางคน

ภาวะน้ำคั่งในสมองที่ความดันน้ำในสมองปกติ

การ​วินัจฉัย

• คลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อดูภาพของสมอง  
• MRI เพื่อดูว่ามีน้ำไขสันหลังมากไปหรือไม่ และดูภาพตัดขวางเนื้อสมอง 
• CT เพื่อดูสภาพเนื้อสมอง

การรักษา

​ต่อท่อทางลัด

​การตัดช่องในโพรงสมอง

พยากรณ์โรค

ลดความเสี่ยง

ภาวะแทรกซ้อนของหัวโต

• ความดันในกะโหลกศีรษะที่เพิ่มขึ้น (ICP): การสะสมของน้ำไขสันหลังอาจทำให้เกิดความดันภายในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน และความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลงไป ICP ที่เพิ่มขึ้นอย่างรุนแรงหรือเป็นเวลานานอาจทำให้เนื้อเยื่อสมองเสียหายได้
• ความเสียหายของสมอง: หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษา ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำสามารถกดดันเนื้อเยื่อและโครงสร้างสมอง ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อบริเวณเหล่านี้ และนำไปสู่ความบกพร่องทางสติปัญญา การเคลื่อนไหว และประสาทสัมผัส
• การขาดดุลทางระบบประสาท:เมื่อภาวะโพรงสมองคั่งน้ำดำเนินไป อาจส่งผลต่อการทำงานของระบบประสาทต่างๆ รวมถึงความสมดุล การประสานงาน การมองเห็น และการได้ยิน ซึ่งอาจส่งผลให้เดินลำบาก การมองเห็นผิดปกติ และความบกพร่องทางประสาทสัมผัสอื่นๆ
• ความบกพร่องทางสติปัญญา: ในบางกรณีภาวะหัวโตสามารถนำไปสู่ความบกพร่องทางสติปัญญา รวมถึงปัญหาความจำ ความยากลำบากในความสนใจและสมาธิ และความบกพร่องทางสติปัญญาโดยรวม
• ความผิดปกติของร่างกาย :ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำสามารถส่งผลกระทบต่อทักษะยนต์ ส่งผลให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง เกร็ง และปัญหาเกี่ยวกับการประสานงานและการควบคุมมอเตอร์ขนาดเล็ก
• อาการชัก: บุคคลที่มีภาวะโพรงสมองคั่งน้ำมีความเสี่ยงที่จะมีอาการชักเพิ่มขึ้น เนื่องจากแรงกดดันต่อเนื้อเยื่อสมองและการหยุดชะงักของการทำงานของสมองตามปกติ
• พัฒนาการล่าช้า: ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำที่เกิดขึ้นในวัยทารกหรือวัยเด็กอาจรบกวนการพัฒนาสมองที่เหมาะสม ซึ่งอาจนำไปสู่พัฒนาการล่าช้าและความบกพร่องทางสติปัญญา
• ภาวะแทรกซ้อนจากการแบ่ง:การรักษาที่พบบ่อยที่สุดสำหรับภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ ได้แก่ การผ่าตัดจัดตำแหน่ง shunt ซึ่งจะเบี่ยงเบนน้ำไขสันหลังส่วนเกินออกจากสมองไปยังส่วนอื่นของร่างกาย ภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับการแบ่งอาจรวมถึงการติดเชื้อ การอุดตัน การทำงานผิดปกติ และการขาดการเชื่อมต่อ
• การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์และพฤติกรรม:ภาวหัวโตและภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องอาจส่งผลต่อความเป็นอยู่ทางอารมณ์และพฤติกรรมได้เช่นกัน อาจมีอาการหงุดหงิด อารมณ์แปรปรวน และบุคลิกภาพเปลี่ยนแปลงได้

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hydrocephalus/symptoms-causes/syc-20373604
• https://www.nhs.uk/conditions/hydrocephalus/
• https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Hydrocephalus-Fact-Sheet

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team