ริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) : อาการ สาเหตุ การรักษา

สารบัญ

ลักษณะของริดสีดวง
อาการของคนเป็นโรคริดสีดวงทวารเป็นอย่างไร
อะไรทำให้เกิดโรคริดสีดวงทวาร
ปัจจัยเสี่ยง
ตรวจริดสีดวงทวารได้อย่างไร
ทางเลือกในการรักษาโรคริดสีดวงทวารมีอะไรบ้าง
ขั้นตอนการรักษาโรคริดสีดวงทวาร
การป้องกันโรคริดสีดวงทวาร
คนเป็นริดสีดวงห้ามกินอะไร

ริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) คืออะไร ริดสีดวงเกิดจากการกลุ่มของหลอดเลือดดำบริเวณปลายสุดของลำไส้ใหญ่และที่ขอบรูทวารหนักโป่งพองและยื่นออกมา ส่วนใหญ่ผู้เป็นริดสีดวงทวารจะพบได้ในวัยอายุ 50 ปีขึ้นไป ริดสีดวงทวารสามารถเป็นได้ทั้งภายในหรือภายนอก

ริดสีดวงภายในอาจจะพัฒนาทำให้เป็นริดสีดวงภายนอกได้ ส่วนริดสีดวงภายนอกคือริดสีดวงทวาร

ริดสีดวงภายนอกเป็นโรคที่พบได้บ่อยและเป็นปัญหามากที่สุด ริดสีดวงทวารทำให้เกิดอาการปวดคันอย่างรุนแรงและนั่งลำบาก แต่ยังโชคดีที่มีวิธีรักษาให้หายได้ด้วยการผ่าตัดริดสีดวงทวารภายนอกออก

ลักษณะของริดสีดวง

ริดสีดวงภายใน คือริดสีดวงทวารที่เกิดเหนือทวารหนักขึ้นไปตามปกติจะไม่โผล่ออกมาให้เห็นและคลำไม่ได้ และมักจะถูกคลุมด้วยเยื่อลำไส้ใหญ่ตอนปลายสุดจะไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด ในขณะที่ยังไม่มีอาการแทรกซ้อน
ริดสีดวงภายนอก คือริดสีดวงที่เกิดขึ้นบริเวณปากรอยย่นของทวารหนัก สามารถมองเห็นและคลำได้หลอดเลือดที่โป่งพองจะถูกคลุมด้วยผิวหนังจึงอาจเกิดความเจ็บปวดได้เพราะผิวหนังมีปลายประสาทรับความรู้สึก

อาการของคนเป็นโรคริดสีดวงทวารเป็นอย่างไร

อาการของโรคริดสีดวงทวาร ได้แก่ :

มีอาการคันมากรอบทวารหนัก
การระคายเคืองและเจ็บปวดทวารหนัก
มีอาการคันหรือเจ็บปวด บริเวณที่เป็นก้อน หรือบวมตรงบริเวณใกล้กับทวารหนัก
อุจจาระรั่วไหล
มีอาการเจ็บปวดเนื่องมาจากลำไส้เคลื่อนไหว
มีเลือดบริเวณเนื้อเยื่อหลังจากการเคลื่อนไหวของลำไส้

แม้ว่าริดสีดวงทวารจะมีอาการเจ็บปวด แต่ก็ไม่เป็นอันตรายถึงชีวิตและมักจะหายไปเองโดยไม่ต้องรักษา หากเป็นบ่อยอาจจะพัฒนาเป็นโรคโลหิตจาง เช่น มีอาการอ่อนแรงและผิวซีดเนื่องจากการสูญเสียเลือดแต่ภาวะนี้ค่อนข้างพบได้ยาก

อะไรทำให้เกิดโรคริดสีดวงทวาร

ยังไม่มีสาเหตุที่แน่ชัดของการเกิดริดสีดวงทวาร ปัจจัยที่เป็นไปได้ ได้แก่ :

เกิดการบีบรัดในระหว่างการเคลื่อนไหวของลำไส้
ภาวะแทรกซ้อนจากอาการท้องผูกเรื้อรัง
นั่งเป็นเวลานานโดยเฉพาะการนั่งขับถ่ายในห้องน้ำ
มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคริดสีดวงทวาร

ปัจจัยเสี่ยง

โรคริดสีดวงทวารสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมจากพ่อแม่สู่ลูกได้ดังนั้นหากพ่อแม่ของมีโรคริดสีดวงทวาร ลูกอาจมีแนวโน้มที่จะเป็นด้วยเช่นกัน การยกของหนัก การเป็นโรคอ้วนหรือการมีความเครียดอื่น ๆ ล้วนสามารถเพิ่มความเสี่ยงให้กับร่างกายได้

การยืนมากเกินไปโดยไม่หยุดพักอาจทำให้พัฒนากลายเป็นริดสีดวงทวารได้ การมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนักและโรคท้องร่วงยังเพิ่มความเสี่ยงของโรคริดสีดวงทวารอีกด้วย

แนวโน้มที่จะเป็นโรคริดสีดวงทวารในคนท้องเมื่อมดลูกขยายตัวมันจะกดเส้นเลือดในลำไส้ใหญ่ทำให้โป่ง

ตรวจริดสีดวงทวารได้อย่างไร

การตรวจทวารหนักด้วยตาเปล่าอาจไม่เพียงพอที่จะวินิจฉัยโรคริดสีดวงทวาร เพื่อยืนยันการวินิจฉัยแพทย์อาจทำการตรวจต่าง ๆ เพื่อตรวจสอบความผิดปกติภายในทวารหนัก การตรวจสอบนี้เรียกว่าการตรวจสอบทางทวารหนักแบบดิจิทัล ในระหว่างการตรวจสอบแพทย์จะสอดนิ้วที่สวมถุงมือและสารหล่อลื่นเข้าไปในช่องทวารหนัก หากมีอะไรผิดปกติ แพทย์อาจใช้วิธีทดสอบเพิ่มเติมที่เรียกว่า sigmoidoscopy

Sigmoidoscopy รักษาโดยใช้กล้องขนาดเล็กเพื่อตรวจโรคริดสีดวงทวารภายใน กล้องขนาดเล็กนี้เรียกว่า sigmoidoscope มีลักษณะเป็นท่อเล็ก ๆ แล้วสอดเข้าไปในช่องทวารหนัก การทดสอบนี้แพทย์จะสามารถมองเห็นได้ชัดเจนจากด้านในของช่องทวารหนักในการตรวจอาการริดสีดวงทวารอย่างละเอียด

ทางเลือกในการรักษาโรคริดสีดวงทวารมีอะไรบ้าง

การรักษาโรคริดสีดวงทวารสามารถรักษาได้เองที่บ้านหรือที่โรงพยาบาลก็ได้ สามารถทานยาเพื่อแก้ริดสีดวงอักเสบได้เองที่บ้าน เช่น การทานยารักษาริดสีดวงทวารหรือการใช้ห่วงยางรัด ใช้ครีมยาทาริดสีดวงทวารภายนอก หรือยาเหน็บริดสีดวงภายนอก การผ่าตัดริดสีดวง เป็นต้น

การบรรเทาอาการปวด

หากผู้ป่วยมีอาการปวดริดสีดวง การรักษาริดสีดวงภายนอกเบื้องต้นเพื่อลดอาการปวดของริดสีดวงทวารควรแช่ในอ่างน้ำอุ่นอย่างน้อย 10 นาทีทุกวัน เพื่อบรรเทาอาการปวดของริดสีดวงทวารภายนอก หากไม่สามารถทนความเจ็บปวดได้ให้ใช้ยาเหน็บยาหรือครีมที่ขายตามร้านขายยาเพื่อบรรเทาอาการแสบร้อนและคัน

การดูแลตัวเองที่บ้าน

ฝึกสุขอนามัยที่ดีด้วยการทำความสะอาดทวารหนักด้วยน้ำอุ่นในระหว่างชำระร่างกายหรืออาบน้ำทุกวัน แต่ไม่ควรใช้สบู่เพราะสบู่อาจทำให้อาการริดสีดวงทวารหนักขึ้น นอกจากนี้ควรหลีกเลี่ยงการใช้กระดาษชำระแบบหยาบเช็ดช่องทวารหลังจากการขับถ่าย

การประคบเย็นที่ทวารหนักจะช่วยลดอาการบวมริดสีดวงทวาร ทานยาบรรเทาอาการปวด เช่น acetaminophen, ibuprofen หรือแอสไพริน ยาจำพวกนี้สามารถช่วยบรรเทาอาการปวดหรืออาการไม่สบายได้อีกด้วย

ขั้นตอนการรักษาโรคริดสีดวงทวาร

รักษาริดสีดวงทางการแพทย์

หากการรักษาที่บ้านไม่ช่วยให้อาการริดสีดวงทวารดีขึ้น แพทย์อาจแนะนำการใช้ยางรัด ขั้นตอนนี้ต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์ วิธีนี้จะตัดการไหลเวียนของริดสีดวงทวารโดยวางแถบยางรอบ ๆ สิ่งนี้ทำให้การไหลเวียนเลือดไปยังริดสีดวงทวาร ริดสีดวงทวารจะหดตัว ขั้นตอนนี้ควรดำเนินการโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ไม่ควรทำเองที่บ้าน

หากไม่ใช้วิธีแบบยางรัด แพทย์อาจทำการรักษาด้วยการฉีดหรือ sclerotherapy ในขั้นตอนนี้แพทย์จะฉีดสารเคมีลงในหลอดเลือดโดยตรง เพื่อไปลดขนาดของริดสีดวงทวาร หรืออาจจะทำการผ่าตัดริดสีดวงทวารออก

ภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับริดสีดวงทวาร

ภาวะแทรกซ้อนจากโรคริดสีดวงทวารค่อนข้างพบได้ยาก แต่หากมีอาจมีอาการดังนี้เช่น :

อาจทำให้เกิดเส้นเลือดอุดตัน
ริดสีดวงมีเลือดออก
อาจทำให้เกิดโรคโลหิตจางเนื่องจากขาดธาตุเหลือ และการขาดเลือด

การป้องกันโรคริดสีดวงทวาร

เพื่อป้องกันหรือหลีกเลี่ยงอาการของโรคริดสีดวงทวาร พยายามดื่มน้ำให้เยอะๆ หากดื่มน้ำไม่เพียงพอในแต่ละวันอาจทำให้อุจจาระแข็งตัว และทำให้มีอาการเจ็บทวารหนักเวลาขับถ่าย

การบริโภคอาหารที่มีใยอาหารสูงสามารถลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคริดสีดวงทวารในอนาคต

แหล่งใยอาหารที่ดี ได้แก่ :

โฮลวีต
ข้าวกล้อง
ข้าวโอ๊ตบด
แครอท
รำข้าว

รับประทานอาหารที่มีไฟเบอร์

หากผู้ป่วยมีอาการท้องผูกควรรับประทานอาหารที่มีไฟเบอร์เสริมให้พอเหมาะ เพื่อให้ไฟเบอร์ช่วยทำให้การขับถ่ายดีขึ้น

นอกจากนี้ผู้ป่วยโรคริดสีดวงทวารควรรับประทานอาหารจำพวกนี้ให้มากๆ เช่น :

ดื่มน้ำสะอาดมาก ๆ ให้ได้วันละ 8-10 แก้ว น้ำมีส่วนช่วยให้อุจจาระนุ่ม และช่วยให้การขับถ่ายสะดวก ไม่เจ็บทวารหนักเวลาขับถ่าย
โยเกิร์ตโยเกิร์ตมีแบคทีเรียชนิดดีที่มีหน้าที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของระบบขับถ่าย
มะละกอ มะละกอมีไฟเบอร์สูง และมีเอนไซม์ Papain ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยย่อยโปรตีนในระบบทางเดินอาหาร สามารถกำจัดคราบโปรตีนเก่า ๆ ที่ย่อยไม่หมดจนขัดขวางการขับถ่ายของลำไส้ออกไปได้ จึงช่วยให้การขับถ่ายดีขึ้น
ลูกพรุน เป็นผลไม้ที่มีสรรพคุณช่วยระบายอยู่ในตัว และช่วยให้อุจจาระอ่อนนุ่ม ช่วยให้ร่างกายขับถ่ายอุจจาระออกมาได้ง่ายขึ้น

คนเป็นริดสีดวงห้ามกินอะไร

คนที่เป็นรีดสีดวงห้ามกินอาหารประเภทนี้ :

ในกลุ่มรสชาติ : หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด โดยเฉพาะรสเผ็ดจัดไม่ควรกิน
ในกลุ่ม “เนื้อสัตว์” : ควรหลีกเลี่ยงจำพวกเครื่องในสัตว์ทุกชนิด หรือ เนื้อสัตว์ที่มีลักษณะย่อยยาก เช่น เนื้อวัว
ในกลุ่มอาหารทะเล : อาหารที่ควรงดเวลาเป็นริดสีดวง ควรหลีกเลี่ยงอาหารทะเลทุกชนิดระหว่างรักษาริดสีดวง
ในกลุ่มหมวดหมู่ “ผัก” : หลักๆ จะเป็นพวกหน่อไม้ดองทุกชนิด เช่น กุยฉ่าย กระเฉด ตำลึง สะตอ ชะอม มะระ ฯลฯ
ในกลุ่มหมวดหมู่ “ผลไม้” : บางชนิดที่อาจส่งผลถึงระบบย่อยอาหาร และการขับถ่าย เช่น ทุเรียน สัปปะรด ลองกอง มะขามเปียก มะไฟ มะยม มะปราง ละมุด สาเก ลำไย ขนุน เงาะ ลิ้นจี่ สละ ขนุนละมุด น้อยหน่า เสาวรส ฯลฯ
ในกลุ่มอาหารที่ผ่านการแปรรูป : ส่วนที่ควรอยู่ห่างเป็นพิเศษก็คือ พวกของหมัก ของดองเช่น ปลาส้ม หอยดอง ปลาร้า ปูหลน แหนมกะปิ ฯลฯ
ในกลุ่มเครื่องดื่ม : พวกกลุ่มที่มีคาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ เครื่องดื่มชูกำลัง น้ำอัดลม ฯลฯ พวกนมจากสัตว์ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด

ลิ้งค์ด้านล่างเป็นแหล่งข้อมูลบทความของเรา

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team