ปากแห้ง (Dry mouth) คือ อาการที่เกิดขึ้นเมื่อต่อมน้ำลายในปากผลิตน้ำลายไม่เพียงพอ อาการนี้ทำให้รู้สึกแห้งในปาก และยังทำให้เกิดอาการอื่น ๆ เช่น กลิ่นปากคอแห้ง และริมฝีปากแตก
น้ำลายเป็นสิ่งจำเป็นในกระบวนการย่อยอาหาร ช่วยหล่อเลี้ยง และย่อยอาหาร นอกจากนี้ยังทำงานเป็นกลไกการป้องกันที่สำคัญ เพื่อช่วยให้มีสุขภาพฟันที่ดีปกป้องปากจากโรคเหงือก และฟันผุ
อาการปากแห้งไม่ใช่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง แต่บางครั้งก็เป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพอื่นๆ ที่จำเป็นต้องได้รับการรักษา นอกจากนี้ยังสามารถนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น ฟันผุ
ปากแห้งเกิดจากอะไร
สาเหตุของริมฝีปากแห้งนั้นมีมากมาย ส่วนใหญ่จะมาจากการขาดน้ำ และภาวะบางอย่าง เช่น โรคเบาหวานอาจส่งผลต่อการผลิตน้ำลาย และนำไปสู่อาการปากแห้ง
สาเหตุอื่น ๆ ของอาการปากแห้ง ได้แก่ :
- ความเครียด
- ความวิตกกังวล
- การสูบบุหรี่
- การใช้กัญชา
- การกินยากล่อมประสาท
- หายใจทางปาก
- การรับประทานยาบางชนิด เช่น ยาแก้แพ้ ยาซึมเศร้า
- อยู่ระหว่างการรักษาด้วยรังสี
- ความผิดปกติของภูมิต้านทานร่างกาย เช่น Sjögren’s syndrome
- Botulism poisoning
- อายุที่มากขึ้น
หากอาการปากแห้งมาจากการรับประทานยา ควรแจ้งแพทย์เพื่อหยุดการรับประทานยาที่มีผลข้างเคียง
ปัจจัยที่ทำให้เกิดปากแห้ง
ถ้ามีอาการปากแห้ง อาจจะเกิดจากสาเหตุเหล่านี้
- โรคเบาหวาน
- เชื้อราในช่องปาก
- โรคอัลไซเมอร์
- โรคปอดเรื้อรัง
- HIV
- Sjögren’s syndrome
วิธีการรักษาอาการปากแห้ง
การรักษาแบบถาวรทางเดียวคือการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ถ้าอาการปากแห้งของคุณเกิดจากการใช้ยาบางชนิด แพทย์อาจเปลี่ยนการสั่งยาหรือปรับปริมาณยาให้ ถ้าต่อมน้ำลายทำงานผิดปกติ แต่ยังสามารถผลิตน้ำลายได้ แพทย์อาจสั่งยาที่ช่วยให้ต่อมน้ำลายทำงานดีขึ้น
ถ้าอาการปากแห้งไม่สามารถรักษาได้ หรือระหว่างรอการรักษา คุณสามารถรักษาความชุ่มชื้นในปากได้หลายวิธี ทันตแพทย์อาจแนะนำสิ่งที่ช่วยรักษาความชุ่มชื้นในปาก อาทิ น้ำลายเทียม การบ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปากสูตรพิเศษเฉพาะสำหรับอาการปากแห้งอาจช่วยได้เช่นกัน นอกจากนี้ คุณอาจจะ:
- จิบน้ำเปล่า หรือเครื่องดื่มปราศจากน้ำตาลบ่อยๆ
- หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มผสมคาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ และน้ำอัดลมบางชนิด ที่ทำให้ปากแห้ง
- เคี้ยวหมากฝรั่งปราศจากน้ำตาล หรือลูกอมปราศจากน้ำตาลที่กระตุ้นการผลิตน้ำลาย (ถ้าต่อมน้ำลายยังคงทำงานได้อยู่)
- ไม่ใช้ยาสูบหรือแอลกอฮอล์ที่ทำให้ปากแห้ง
- ระวังอาหารรสเผ็ดหรือเค็มซึ่งอาจทำให้เกิดอาการเจ็บในปาก
เมื่อไรที่ควรไปพบแพทย์
ควรรีบไปพบแพทย์ เมื่อพบว่าปากแห้ง ร่วมกับอาการดังต่อไปนี้
- รู้สึกแห้งในปากหรือลำคอ
- น้ำลายหนืด
- ลิ้นหยาบ
- ริมฝีปากแตก
- เคี้ยวหรือกลืนลำบาก
- การรับรสชาติเปลี่ยน
- มีกลิ่นปาก
หากคุณคิดว่ายาบางชนิดทำให้ปากแห้ง หรือหากคุณสังเกตเห็นอาการอื่น ๆ ของอาการพื้นฐานให้เข้าพบแพทย์
แพทย์จะทำการตรวจเลือด และวัดปริมาณน้ำลายที่ผลิต เพื่อช่วยหาสาเหตุของอาการปากแห้ง และหาวิธีการรรักษาที่เหมาะสม
การมีปากแห้งสม่ำเสมอเป็นสัญญาณของการมีฟันผุในช่องปาก
การดูแลรักษาปากแห้งด้วยตนเอง
อาการปากแห้งมักเกิดชั่วคราว และสามารถรักษาได้ เราสามารถบรรเทาและป้องกันอาการปากแห้งด้วยตัวเองได้ตามคำแนะนำต่อไปนี้
- จิบน้ำบ่อยๆ
- อมก้อนน้ำแข็ง
- งดแอลกอฮอล์ คาเฟอีนและยาสูบ
- บริโภคเกลือและน้ำตาลของแต่พอเหมาะ
- เพิ่มความชื้นในห้องนอน ขณะที่นอนหลับ
- การใช้สารทดแทนน้ำลาย
- เคี้ยวหมากฝรั่งที่ไม่มีน้ำตาล
- ใช้ยาสีฟันที่ทำความสะอาดได้หมดจด
สิ่งสำคัญ คือ ต้องแปรงและใช้ไหมขัดฟันทุกวัน รวมถึงไปตรวจฟัน 2 ครั้งต่อปี การดูแลช่องปากที่ดี ช่วยป้องกันฟันผุ และโรคเหงือกที่อาจเป็นเหตุของอาการปากแห้ง
หากอาการปากแห้งเกิดจากปัญหาสุขภาพอื่นๆ ควรพบแพทย์ เพื่อวางแผนการรักษาที่ถูกต้อง เหมาะสมในระยะยาว
ภาพรวม
คุณสามารถดูแลอาการปากแห้งด้วยตนเองได้ แต่หากยังมีอาการอยู่ให้ปรึกษาแพทย์ เพื่อที่จะหาสาเหตุที่แท้จริง หรือหยุดการใช้ยารักษาโรคบางชนิดที่ก่อให้เกิดผลข้างเคียง
หากคุณมีอาการปากแห้งให้ดูแลฟันให้ดี โดยการแปรงฟันใช้ไหมขัดฟัน และพบทันตแพทย์เป็นประจำ เพื่อป้องกันการฟันผุ และโรคเหงือกที่ทำให้เกิดอาการปากแห้ง
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-mouth/symptoms-causes/syc-20356048
- https://www.nhs.uk/conditions/dry-mouth/
- https://www.webmd.com/oral-health/guide/dental-health-dry-mouth
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/187640
เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team
