กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis) : การรักษา ประเภท อาการ สาเหตุ

โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ หรือ โรค Cystitis คือ

กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis) คือ การที่กระเพาะปัสสาวะอักเสบเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในระบบทางเดินปัสสาวะ โดยส่วนใหญ่แล้วมักจะเกิดขึ้นกับเพศหญิงมากกว่าเพศชาย เนื่องจากท่อปัสสาวะของเพศหญิงจะสั้นกว่า และอยู่ใกล้บริเวณทวารหนัก จึงมีโอกาสติดเชื้อได้ง่ายกว่าในเพศชาย ในบางครั้งสาเหตุกระเพาะปัสสาวะอักเสบเกิดจากการที่เชื้อแบคทีเรียตามธรรมชาติที่อยู่ในร่างกายมีความไม่สมดุลกัน จึงก่อให้เกิดการติดเชื้อและอักเสบ 

อย่างไรก็ตามโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบอาจจะไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อเสมอไป บางครั้งอาจมีผลมาจากการรับประทานยาบางตัวที่ทำให้เกิดอาการข้างเคียง หรือการใช้ผลิตภัณฑ์สุขอนามัยบางชนิดที่อาจจะก่อให้เกิดการอักเสบได้

ลักษณะอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบเป็นอย่างไร?

ลักษณะอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบประกอบไปด้วย:

• ปวดปัสสาวะบ่อยๆ
• มีอาการปวดปัสสาวะหลังจากเพิ่งถ่ายปัสสาวะเสร็จ
• ปัสสาวะมีกลิ่นแรง
• จะมีไข้ต่ำๆ กรณีที่มีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย
• พบเลือดปนมาในปัสสาวะ
• มีอาการเจ็บทางเดินปัสสาวะระหว่างการมีเพศสัมพันธ์
• รู้สึกแน่นที่กระเพาะปัสสาวะ
• ตะคริวบริเวณหน้าท้องหรือหลัง

หากการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะแพร่ขยายไปที่ไตของคุณ นั่นอาจกลายเป็นปัญหาด้านสุขภาพที่น่ากังวลของคุณ 

อาการเพิ่มเติมจากอาการด้านบน กรณีที่มีการติดเชื้อที่ไตร่วมด้วยมีดังนี้:

• วิงเวียน
• อาเจียน
• เจ็บบริเวณหลังหรือด้านข้างลำตัว
• หนาว

อีกสองลักษณะอาการที่มีโอกาสจะเสริมเข้ามา คือ อาการมีไข้หรือมีเลือดปนในทางเดินปัสสาวะ นั่นไม่ใช่ลักษณะอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ อย่างไรก็ตามอาการเหล่านี้สามารถแสดงออกมาได้ในกรณีที่มีการติดเชื้อที่ไตร่วมด้วย

โปรดพบแพทย์ในทันทีหากคุณคิดว่ามีอาการติดเชื้อที่ไต

สาเหตุของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

ประเภทของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบขึ้นกับสาเหตุของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ โดยประกอบไปด้วย

• การติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ
• การใช้ยาบางชนิดในปริมาณมาก
• การได้รับบำบัดรังสีวิทยา
• อยู่ระหว่างการใช้สายสวนทางเดินปัสสาวะ
• การใช้ผลิตภัณฑ์ด้านสุขอนามัยที่ไม่สะอาด

ใครบ้างมีความเสี่ยงที่จะเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบ?

กระเพาะปัสสาวะอักเสบสามารถพบได้ทั่วไปในเพศหญิง เนื่องจากเพศหญิงมีทางเดินปัสสาวะที่สั้น อย่างไรก็ตามทั้งเพศหญิงและชายสามารถจะเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ถ้าอยู่ในสภาวะดังนี้

ความเสี่ยงสูงที่จะทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบในเพศหญิง:

• การมีเพศสัมพันธ์
• การตั้งครรภ์
• การใช้ไดอะแฟรมป้องกันการตั้งครรภ์
• วัยทอง
• การกระตุ้นจากผลิตภัณฑ์สุขอนามัยบางชนิด

ความเสี่ยงสูงในเพศชายที่จะทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบ ผู้ชายสามารถเกิดได้ในกรณีที่ต่อมลูกหมากโตเนื่องจากมีการสะสมปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะ

ความเสี่ยงที่สามารถเกิดได้ในเพศหญิงและชายคือ:

• การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
• การบำบัดรังสีวิทยา
• การบำบัดทางเคมี
• การใช้สายสวนทางเดินปัสสาวะ
• เบาหวาน
• นิ่วในไต
• เอดส์
• กระดูกสันหลังอักเสบ
• ระบบทางเดินปัสสาวะติดขัด

การวินิจฉัยกระเพาะปัสสาวะอักเสบ?

มีสองทางสำหรับการวินิจฉัยโรคนี้ แพทย์มักจะเก็บตัวอย่างปัสสาวะของคุณเพื่อไปตรวจสอบการติดเชื้อ หรือแพทย์อาจจะเสนอการส่องกล้องทางเดินปัสสาวะของคุณเพื่อหาสาเหตุของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

การส่องกล้องทางเดินปัสสาวะ

การส่องกล้องทางเดินปัสสาวะ แพทย์จะทำโดยสอดท่อเล็กๆ ที่ประกอบไปด้วยกล้องและลำแสงเข้าไปตรวจสอบด้านใน แพทย์สามารถใช้วิธีการนี้ในการตัดเนื้อเยื่อที่ต้องการในกระเพาะปัสสาวะเพื่อนำไปใช้ในการทดสอบต่อไป

การทดสอบโดยการถ่ายภาพ

การทดสอบโดยการถ่ายภาพไม่ได้มีความจำเป็นมากนัก แต่สามารถช่วยในการวินิจฉัยกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ดี การเอ็กซเรย์และอัลตร้าซาวด์สามารถช่วยวินิจฉัยตัดลักษณะอื่นๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับกระเพาะปัสสาวะอักเสบออกไปได้ เช่น ความผิดปกติด้านโครงสร้างหรือเนื้องอก

ประเภทของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

กระเพาะปัสสาวะอักเสบสามารถเป็นได้ทั้งแบบฉับพลันและแบบอาการเรื้อรัง  กระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบฉับพลันจะมีอาการปรากฏในทันที ในขณะที่กระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรังจะมีอาการของกระเพาะปัสสาวะอักเสบปรากฏในระยะเวลาที่ยาวนานซึ่งส่งผลสู่เนื้อเยื่อกระเพาะปัสสาวะ

ประเภทของกระเพาะปัสสาวะอักเสบทั้งสองแบบ มีสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคนี้ได้ โดยสาเหตุจะเป็นตัวกำหนดประเภทของโรค ประเภทของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมีดังนี้:

กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย

กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียจะปรากฏเมื่อ เชื้อแบคทีเรียเข้าไปสู่ทางเดินปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะของคุณและทำให้เกิดการติดเชื้อ ซึ่งเป็นผลมาจากการเจริญเติบโตของแบคทีเรียดังกล่าวในร่างกายของคุณ กลายมาเป็นการขาดสมดุลของร่างกาย การติดเชื้อนี้นำมาสู่โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ 

นี่คือสิ่งสำคัญที่ทำให้กระเพาะปัสสาวะของคุณติดเชื้อ ถ้าการติดเชื้อนี้แพร่ขยายไปยังไตของคุณ นี่จะกลายเป็นปัญหาสุขภาพที่น่ากังวลของคุณได้เลย

กระเพาะปัสสาวะอักเสบที่เกิดจากยากระตุ้น

ยาบางชนิดอาจจะทำให้กระเพาะปัสสาวะของคุณอักเสบได้ เราบริโภคยาเข้าสู่ร่างกายและขับถ่ายผ่านทางระบบทางเดินปัสสาวะ ซึ่งยาบางชนิดอาจจะทำให้คุณระคายเคืองระบบทางเดินปัสสาวะได้

ตัวอย่างเช่น chemotherapy, cyclophosphamide และ ifosfamide

กระเพาะปัสสาวะอักเสบอันเนื่องมาจากรังสี

การบำบัดทางรังสีวิทยามักถูกใช้เสมอในการกำจัดเซลมะเร็ง และเนื้องอก แต่รังสีเองก็ทำลายเซลดีและเนื้อเยื่อไปด้วยเช่นกัน การบำบัดโดยใช้รังสีวิทยาบริเวณใกล้เคียงกระดูกเชิงกรานสามารถส่งผลให้เกิดอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้เช่นกัน

กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากสิ่งแปลกปลอม

ระหว่างการใช้ที่สวนทางเดินปัสสาวะเพื่อปลดปล่อยปัสสาวะออกจากร่างกาย สามารถเพิ่มความเสี่ยงจากการติดเชื้อแบคทีเรียและทำลายเนื้อเยื่อทางเดินปัสสาวได้ โดยทั้งสองความเสี่ยงนี้เป็นสาเหตุในการทำให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบได้

กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากเคมี

บางผลิตภัณฑ์อนามัยสามารถกระตุ้นการเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ ประกอบไปด้วย:

• สารเคมีช่วยการหล่อลื่นระหว่างมีเพศสัมพันธ์
• การคุมกำเนิดโดยใช้ไดอะแฟรม
• สเปรย์สำหรับสุขอนามัยเพศหญิง
• สารเคมีจากฟองสบู่ในอ่างอาบน้ำ

กระเพาะปัสสาวะอักเสบอันเกิดจากสภาวะบางประการ

บางครั้งการปรากฏของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เป็นหนึ่งในลักษณะอาการของบางโรคดังต่อไปนี้:

• เบาหวาน
• นิ่วในไต
• เอดส์(HIV)
• ต่อมลูกหมากโต
• กระดูกสันหลังอักเสบ

 

การรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบทำได้อย่างไร?

วิธีรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบขึ้นอยู่กับสาเหตุที่มาของอาการ ส่วนใหญ่โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบนี้มักจะเกิดขึ้นแบบรุนแรงหรือฉับพลัน ในกรณีที่เป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเรื้อรัง

ยารักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบ

สำหรับยารักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบที่ถูกใช้อย่างกว้างขวางนั้นคือ ยาปฏิชีวนะ กระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเรื้อรังสามารถรักษาได้โดยการใช้ยาปฏิชีวนะ แต่ทั้งนี้การให้ยาปฏิชีวนะนั้นขึ้นอยู่กับสาเหตุของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

การผ่าตัด

การผ่าตัดเป็นวิธีรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบให้หายขาดได้วิธีหนึ่ง แต่วิธีการนี้จะไม่ใช่การรักษาวิธีแรกที่แพทย์จะเลือกใช้ วิธีนี้จะถูกใช้ในการรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบฉับพลันเท่านั้น บางครั้งการผ่าตัดสามารถช่วยแก้ไขอาการผิดปกติทางโครงสร้างได้

กระเพาะปัสสาวะอักเสบรักษาด้วยตนเองได้ที่บ้าน

การดูแลรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบด้วยตนเองสามารถทำได้โดยวิธีการเหล่านี้:

• การใช้แผ่นความร้อนประคบที่หน้าท้องหรือหลัง
• ใช้ยาบรรเทาอาการปวดกระเพาะปัสสาวะ อาทิเช่น ไอบูโพรเฟนและอะซีตามีนโนเฟน
• การนั่งแช่น้ำแบบซิทส์บาธ (Sitz Bath) เพื่อทำความสะอาดบริเวณอุ้งเชิงกราน

ในบางครั้งคุณสามารถจัดการกับลักษณะอาการของกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ด้วยตนเองที่บ้าน โดยไม่ต้องพึ่งทางการแพทย์ แต่ทั้งนี้คุณไม่ควรจะคิดว่าเมื่อคุณเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบกินยาอะไรแล้วจะหายขาด คุณควรหลีกเลี่ยงใช้วิธีการให้ยาปฏิชีวินะโดยเด็ดขาด หากคุณยังไม่มีอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบที่รุนแรงและไม่ต้องการพบแพทย์ กระเพาะปัสสาวะอักเสบรักษาเองได้โดยสามารถเลือกใช้วิธีดังต่อไปนี้:

• น้ำแครนเบอร์รี่หรือแครนเบอร์รี่แบบอัดเม็ด
• ดื่มน้ำปริมาณมากๆ
• สวมใส่กางเกงชั้นในที่บางเบา สบาย ไม่รัดแน่น
• หลีกเลี่ยงอาหารหรือเครื่องดื่มที่จะทำให้อาการของคุณแย่ลง

การบำบัดรักษาทางเลือก

กระเพราะปัสสาวะอักเสบหรือ Cystitis รักษาได้หลากหลายวิธี การบำบัดรักษาทางเลือกนั้นเป็นวิธีการที่ไม่ใช้การผ่าตัดในการรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบ ในบางครั้งจะใช้วีธีการยืดเหยียดกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะด้วยของเหลวหรือแก๊สเพื่อทำให้กระเพาะอักเสบอาการดีขึ้น

การกระตุ้นประสาทสามารถทำให้ความถี่ในการต้องการเข้าห้องน้ำลดลงและสามารถบรรเทาอาการปวดอุ้งเชิงกรานได้ สำหรับกระเพาะปัสสาวะอักเสบจากการได้รับบำบัดรังสีวิทยาและบำบัดด้วยเคมี การให้ยาสามารถขับสิ่งเหล่านี้ออกทางปัสสาวะได้ แต่ทั้งนี้ยาที่ให้นั้นไม่ใช่ยาแก้กระเพาะอักเสบโดยตรง เป็นเพียงแต่การใช้รักษาในทางอ้อม

การป้องกันกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

วิธีป้องกันหรือวิธีแก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ สำหรับเพศหญิงควรเช็ดจุดซ่อนเร้นจากด้านหน้าไปด้านหลังทุกครั้งที่เข้าห้องน้ำ เพื่อลดการแพร่กระจายเชื้อจากอุจจาระมายังทางเดินปัสสาวะ  ทั้งนี้หลีกเลี่ยงการอาบน้ำในอ่างก็สามารถช่วยได้ และควรมั่นใจเสมอว่าคุณได้ล้างจุดซ่อนเร้นของคุณด้วยความอ่อนโยน

รวมทั้งควรจะปัสสาวะให้หมดทุกครั้งหลังมีเพศสัมพันธ์ รวมทั้งดื่มน้ำเปล่าในปริมาณมาก สุดท้ายควรระวังผลิตภัณฑ์หรือสิ่งที่จะทำให้จุดซ่อนเร้นของคุณระคายเคือง

สรุปโดยรวมการรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบ?

กระเพาะปัสสาวะอักเสบนั้นขึ้นกับสาเหตุของการเกิด โดยทั่วไปกระเพาะปัสสาวะอักเสบนั้นควรได้รับการรักษาโดยเร็ว หากคุณมีอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบทางที่ดีที่สุดควรเข้ารับการรักษาจากแพทย์

กระเพาะปัสสาวะอักเสบห้ามกินอะไรและระหว่างได้รับการรักษาควรทำสิ่งใดบ้าง:

• ดื่มน้ำเปล่าในปริมาณมาก
• หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เพราะเครื่องดื่มประเภทนี้จะกระตุ้นกระเพาะปัสสาวะ
• ห้ามอั้นปัสสาวะ
• สวมใส่กางเกงชั้นในที่บางเบาและสบาย

---

ลิ้งค์ด้านล่างเป็นแหล่งข้อมูลบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/symptoms-causes/syc-20371306
• https://www.nhs.uk/conditions/cystitis/
• https://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/what-is-cystitis
• https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/cystitis

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team