เนื้องอกในสมอง (Brain Tumor) คือ ภาวะเซลล์สะสมหรือมวลของเซลล์ผิดปกติที่เกิดขึ้นในสมอง ซึ่งสมองล้อมรอบด้วยกะโหลกศรีษะที่มีความแข็งแกร่งมาก หากเซลล์ที่ผิดปกติมีการเจริญเติบโตภายพื้นที่ที่จำกัดอาจก่อให้เกิดปัญหาต่อสมองได้ เนื้องอกในสมองสามารถเป็นมะเร็งชนิดร้ายแรง และชนิดไม่ร้ายแรง เมื่อเนื้องอกทั้ง 2 ชนิดเจริญเติบโตภายในสมองจะส่งผลให้เกิดความดันภายในกะโหลกศีรษะมากยิ่งขึ้น และอาจทำให้สมองได้รับความเสียหายและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
เนื้องอกในสมองแบ่งออกเป็นระดับปฐมภูมิและทุติยภูมิ เนื้องอกในหลายชนิดมักเป็นชนิดแบบไม่ร้ายแรง แต่หากเกิดเนื้องอกในสมองชนิดร้ายแรงเกิดขึ้นอาจทำให้เกิดแซลล์มะเร็งและสามารถแพร่กระจายไปยังสมองและอวัยวะส่วนอื่นๆ เช่น ปอด หรือเต้านม
อาการของเนื้องอกในสมอง
อาการเนื้องอกในสมองขึ้นอยู่กับตำแหน่งและขนาดของเนื้องอก เนื้องอกบางชนิดทำให้เกิดความเสียหายโดยตรงโดยการทำลายเนื้อเยื่อสมองและเนื้องอกบางชนิดทำให้เกิดแรงกดดันภายในสมองโดยรอบ ผู้ป่วยจะมีอาการที่เห็นได้ชัดเมื่อเนื้องอกที่กำลังเติบโตกำลังกดดันเนื้อเยื่อสมอง
อาการปวดหัวเป็นอาการที่พบบ่อยของเนื้องอกในสมอง และมักจะเป็นในช่วงเวลา ดังนี้ :
- มีอาการหลังจากตื่นนอนในตอนเช้า
- มีอาการขณะกำลังหลับ
- อาการแย่ลงในขณะไอ จาม หรือออกกำลังกาย
อาการอื่นๆ ที่ร่วมด้วย เช่น :
- อาเจียน
- มองเห็นภาพซ้อน
- วิตกกังวล (Anxiety)
- ชัก (Seizures) โดยเฉพาะในผู้ใหญ่
- แขนขาอ่อนแรง หรือบางส่วนของใบหน้า
- การเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจ
อาการทั่วไปอื่น ๆ ได้แก่ :
- อาเจียน
- การสูญเสียความจำ
- วิตกกังวล กระสับกระส่าย
- เขียนหรืออ่านลำบาก
- การเปลี่ยนแปลงทางการได้ยิน ลิ้มรส หรือกลิ่น
- เฉื่อยช้า เซื่องซึม หรืออาจหมดสติ
- กลืนลำบาก
- วิงเวียนศีรษะ
- ปัญหาเกี่ยวกับดวงตา เช่น เปลือกตาหย่อนยานและรูม่านตาไม่เท่ากัน
- การเคลื่อนไหวที่ไม่สามารถควบคุมได้
- มือสั่น
- การสูญเสียความสมดุล
- สูญเสียการควบคุมของกระเพาะปัสสาวะหรือลำไส้
- ชาหรือรู้สึกเสียวที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย
- มีปัญหาในการพูดหรือความเข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูด
- การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ บุคลิกภาพ และพฤติกรรม
- เดินลำบาก
- กล้ามเนื้ออ่อนแรงในใบหน้า แขนหรือขา
ประเภทของเนื้องอกในสมอง
เนื้องอกในสมองแบบปฐมภูมิ
เนื้องอกในสมองปฐมภูมิเกิดขึ้นในสมอง และพัฒนาจาก ของคุณ:
- เซลล์สมอง
- เยื่อบุที่ล้อมรอบสมองซึ่งเรียกว่าเยื่อหุ้มสมอง
- เซลล์ประสาท
- ต่อม
เนื้องอกปฐมภูมิสามารถส่งผลให้เป็นมะเร็งชนิดไม่ร้ายแรงจนถึงชนิดร้ายแรงได้ ในวัยผู้ใหญ่เนื้องอกในสมองที่พบมากที่สุดคือ gliomas และ meningiomas
gliomas
Gliomas เป็นเนื้องอกที่พัฒนาจากเซลล์ glial จากเงื่อนไขดังนี้:
- สนับสนุนโครงสร้างของระบบประสาทส่วนกลาง
- ให้สารอาหารแก่ระบบประสาทส่วนกลาง
- ทำความสะอาดเซลล์ขยะ
- ทำลายเซลล์ประสาทที่ตายแล้ว
Gliomas สามารถพัฒนาจากเซลล์ glial ประเภทต่างๆ
ประเภทของเนื้องอกที่เริ่มต้นในเซลล์ glial คือ:
- เนื้องอก astrocytic เช่น astrocytomas ซึ่งเกิดขึ้นในสมอง
- เนื้องอก oligodendroglial ซึ่งมักจะพบในกลีบขมับหน้าผาก
- glioblastomas ซึ่งมีต้นกำเนิดอยู่ในเนื้อเยื่อสมองและรุนแรงที่สุด
เนื้องอกในสมองระดับปฐมภูมิ อื่น ๆ ได้แก่ :
- เนื้องอกต่อมใต้สมอง เป็นชนิดไม่ร้ายแรง
- เนื้องอกต่อมไพเนียล เป็นได้ทั้งชนิดร้ายแรงและไม่ร้ายแรง
- ependymomas เป็นชนิดไม่ร้ายแรง
- craniopharyngiomas ซึ่งส่วนใหญ่เกิดขึ้นในเด็กและเป็นชนิดไม่ร้ายแรง และมีอาการ เช่น การเปลี่ยนแปลงในการมองเห็นและมักเป็นในวัยแรกรุ่น
- โรคหลอดเลือดสมองอักเสบ ชนิดรุนแรง
- เนื้องอกเซลล์สืบพันธุ์ปฐมภูมิของสมองซึ่งเป็นชนิดไม่ร้ายแรง และถึงขั้นร้ายแรงได้
- meningiomas ซึ่งมีต้นกำเนิดจากเยื้อหุ้มสมอง
- schwannomas ซึ่งเกิดขึ้นในเซลล์ที่สร้างเกราะป้องกันของเส้นประสาท (myelin sheath) ที่เรียกว่าเซลล์ Schwann
เนื้องอกในสมองทั้ง 2 ชนิด ทั้งชนิดร้ายแรง และไม่ร้ายแรง ส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่อายุระหว่าง 40 และ 70 เนื้องอกชนิดร้ายแรงมัก จะเกิดขึ้นในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย ส่วนเนื้องออกชนิดไม่ร้ายแรงมักเกิดขึ้นอย่างเท่าเทียมกันทั้งในผู้ชายและผู้หญิง เนื้องอกเหล่านี้อาจไม่ร้ายแรง แต่อาจก่อให้เกิดโรคแทรกซ้อนได้ ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งเนื้องอก และ เนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรงอาจพบได้ยาก แต่อาจนำไปสู่ขั้นรุนแรงได้
เนื้องอกในสมองแบบทุติยภูมิ
เนื้องอกในสมองแบบทุติยภูมิมีสาเหตุมาจากมะเร็งในสมอง เซลล์มะเร็งจะเริ่มจากส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายแล้วแพร่กระจายไปยังสมอง โรคมะเร็งที่สามารถแพร่กระจายไปยังสมอง เช่น:
- มะเร็งปอด (Lung Cancer)
- มะเร็งเต้านม
- มะเร็งไต (Kidney Cancer)
- มะเร็งผิวหนัง
เนื้องอกในสมองทุติยภูมิมักกลายเป็นมะเร็ง เนื้องอกชนิดนี้ไม่แพร่กระจายจากส่วนหนึ่งไปยังอีกส่วนหนึ่งของร่างกาย
ปัจจัยเสี่ยงของเนื้องอกในสมอง
ปัจจัยเสี่ยงสำหรับเนื้องอกในสมอง ได้แก่ :
- กรรมพันธุ์
เพียงประมาณ 5 ถึง 10 เปอร์เซ็นต์ของการเกิดโรคมะเร็งทั้งหมดได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรือยีน แต่ค่อนข้างยากสำหรับรับเนื้องอกในสมองที่จะได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรม ควรรีบปรึกษาแพทย์หากคุณประวัติคนในครอบครัวได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นเนื้องอกในสมอง แพทย์สามารถให้คำปรึกษาและแนะนำข้อมูลทางพันธุกรรม
- อายุ ความเสี่ยงของเนื้องอกสมองส่วนใหญ่เพิ่มขึ้นตามวัยและอายุ
- เชื้อชาติ
- การได้รับสารเคมี
- การสัมผัสกับสารเคมีบางชนิดเช่นที่คุณอาจมีสภาพแวดล้อมการทำงานที่อยู่ในภาวะความเสี่ยงของโรคมะเร็งสมอง
- การสัมผัสกับรังสี
ผู้ที่ได้รับรังสีไอออไนซ์มีความเสี่ยงเป็นเนื้องอกในสมอง รังสีไอออไนซ์สัมผัสผ่านรังสีระดับสูงจากการรักษามะเร็ง นอกจากนี้หากคุณสัมผัสกับฝุ่นรังสี นิวเคลียร์ ดังเช่นเหตุการณ์ที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในฟูกูชิม่าและเชอร์โนบิล
อาการของเนื้องอกในสมองที่ต่อมใต้สมอง
อาการต่อไปนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับเนื้องอกที่ต่อมใต้สมอง:
- หัวนมเปลี่ยนสี หรือน้ำนมไหลออกมาผิดปกติ
- ประจำเดือนมาไม่ปกติ (ในผู้หญิง)
- การพัฒนาของเนื้อเยื่อเต้านมของผู้ชาย หรือเต้านมโตในผู้ชาย
- มือและเท้าบวม
- ความไวต่อความร้อนหรือเย็น
- ขนตามร่างกายเพิ่มขึ้นหรือดกขึ้น
- ความดันโลหิตต่ำ
- โรคอ้วน(diabesity)
- การเปลี่ยนแปลงในการมองเห็น เช่น การมองเห็นไม่ชัด
วินิจฉัยเนื้องอกในสมอง
การวินิจฉัยเนื้องอกในสมองเริ่มต้นด้วยการตรวจร่างกายและดูประวัติทางการแพทย์
การตรวจร่างกายประกอบด้วยการตรวจระบบประสาทอย่างละเอียด แพทย์จะทำการทดสอบเพื่อดูว่าเส้นประสาทสมองยังคงทำงานปกติหรือไม่
แพทย์จะมองในดวงตาของผู้ป่วยด้วย ophthalmoscope ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ส่องแสงผ่านรูม่านตาและบนจอประสาทตา วิธีนี้ช่วยให้แพทย์ของสามารถตรวจสอบว่าตาของผู้ป่วยตอบสนองต่อแสงอย่างไร นอกจากนี้ยังช่วยให้แพทย์มองเข้าไปในดวงตาได้โดยตรงเพื่อดูว่ามีอาการบวมของเส้นประสาทตา เมื่อเส้นประสาททำงานผิดปกติอาจก่อให้เกิดความดันเพิ่มขึ้นภายในกะโหลกศีรษะ
แพทย์ประเมินอาการเหล่านี้ เช่น:
- ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
- การโต้ตอบ
- หน่วยความจำ
- ความสามารถในการคำนวณทางคณิตศาสตร์
แพทย์อาจสั่งการทดสอบเพิ่มเติมหลังจากเสร็จสิ้นการตรวจร่างกาย สิ่งเหล่านี้อาจรวมถึง:
CT Scan กะโหลก
การสแกน CT เป็นวิธีการที่แพทย์จะได้รับการสแกนรายละเอียดของร่างกายด้วยเครื่อง X-ray สามารถทำได้โดยมีหรือไม่มีความคมชัด ความคมชัดสามารถทำได้ในการสแกน CT ของศีรษะโดยใช้สีพิเศษที่ช่วยให้แพทย์เห็นโครงสร้างบางอย่างเช่นหลอดเลือดชัดเจนยิ่งขึ้น
MRI กะโหลก
หากทำการ MRI ที่ศีรษะจะมีการใช้สีพิเศษเพื่อช่วยให้แพทย์ตรวจพบเนื้องอกได้ MRI นั้นแตกต่างจากการสแกน CT เนื่องจากไม่ได้ใช้รังสีและโดยทั่วไปจะให้ภาพที่มีรายละเอียดมากขึ้นเกี่ยวกับโครงสร้างของสมอง
Angiography
การศึกษานี้ใช้สีย้อมที่ฉีดเข้าหลอดเลือดแดงในบริเวณขาหนีบ สีย้อมจะเดินทางไปยังหลอดเลือดแดงในสมองของผู้ป่วยและช่วยให้แพทย์มองเห็นปริมาณเลือดของเนื้องอกว่ามีลักษณะอย่างไร ข้อมูลนี้มีประโยชน์มากเมื่อถึงเวลาทำการผ่าตัด
การรักษาเนื้องอกในสมอง
การรักษาเนื้องอกในสมองขึ้นอยู่กับ:
- ประเภทของเนื้องอก
- ขนาดของเนื้องอก
- ตำแหน่งของเนื้องอก
- สุขภาพโดยทั่วไปของผู้ป่วย
การรักษาที่พบบ่อยที่สุดสำหรับเนื้องอกในสมองที่ร้ายแรงคือการผ่าตัดเนื้องอในสมอง เป้าหมายคือการกำจัดมะเร็งให้ได้มากที่สุดโดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อส่วนต่าง ๆ ของสมอง ในขณะที่ตำแหน่งของเนื้องอกบางชนิดช่วยให้สามารถกำจัดได้ง่ายและปลอดภัย แต่เนื้องอกอื่น ๆ อาจอยู่ในบริเวณที่ จำกัด จำนวนของเนื้องอกที่สามารถนำออกได้ การกำจัดมะเร็งสมองบางส่วนเป็นประโยชน์ต่อการรักษาอย่างยิ่ง
ความเสี่ยงของการผ่าตัดสมองรวมถึงการติดเชื้อและมีเลือดออก เนื้องอกที่เป็นอันตราย แพทย์จะตัดออกด้วยการผ่าตัด เนื้องอกในสมองระยะลุกลามจะได้รับการรักษาตามแนวทางสำหรับประเภทของการรักษามะเร็งแบบดั้งเดิม
การผ่าตัดสามารถใช้ร่วมกับการรักษาอื่น ๆ เช่น การรักษาด้วยรังสีและเคมีบำบัด
กายภาพบำบัด กิจกรรมบำบัดและการพูดคุยที่ช่วยให้ผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นจากโรคประสาท
โดยภาพรวม
แนวโน้มของเนื้องอกในสมองจะขึ้นอยู่กับ :
- ประเภทของเนื้องอก
- ขนาดของเนื้องอก
- ตำแหน่งของเนื้องอก
- สุขภาพโดยทั่วไปของคุณ
การรักษาอาการเนื้องอกในสมองระยะแรกสามารถป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นเมื่อเนื้องอกเจริญเติบโตและป้องกันการสร้างแรงกดดันต่อเนื้อเยื่อกะโหลกและสมอง ควรรีบพบแพทย์ทันทีหากพบว่ามีอาการดังกล่าว
แพทย์แนะหมั่นสำรวจความผิดปกติร่างกาย อาจเสี่ยง ‘เนื้องอกในสมอง รักษาเร็ว ลดพิการ’
ลิ้งค์ด้านล่างเป็นแหล่งข้อมูลบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/brain-tumor/symptoms-causes/syc-20350084
- https://www.nhs.uk/conditions/brain-tumours/
- https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/the-most-common-brain-tumor-5-things-you-should-know
- https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Brain-Tumors
เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team
