ภาวะสมองขาดออกซิเจน (Brain Hypoxia) คืออาการที่สมองได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอต่อความต้องการ โดยเกิดขึ้นเมื่อจมน้ำ สำลัก โดนบีบรัดบริเวณคอ หรือมีภาวะหัวใจหยุดเต้น การบาดเจ็บที่สมอง ชักและมีภาวะเป็นพิษคาร์บอนมอนอกไซด์ ก็อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้สมองขาดออกซิเจนได้ด้วยเช่นกัน ภาวะดังกล่าวจัดว่าเป็นภาวะที่ร้ายแรงเพราะเซลสมองจำต้องมีการไหลเวียนของออกซิเจนอย่างต่อเนื่องเพื่อทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อะไรคือสาเหตุของภาวะสมองขาดออกซิเจน
การมีโรคประจำตัวและเหตุการณ์บางอย่างที่อาจไปขัดขวางการไหลเวียนของออกซิเจนที่ไปเลี้ยงสมองนั้นมีมากมาย เช่นภาวะชัก ภาวะหัวใจหยุดเต้น และอัตราการเต้นของหัวใจที่ผิดปกติ อาการต่างๆเหล่านี้ล้วนไปกีดขวางออกซิเจนและสารอาหารไม่ให้เดินทางไปยังสมองได้ทั้งสิ้น สาเหตุที่ทำให้เกิดการพร่องของออกซิเจน เช่น:- ภาวะความดันโลหิตต่ำกว่าปกติ
- ภาวะแทรกซ้อนของยาสลบระหว่างการผ่าตัด
- อาการสำลัก
- ภาวะเป็นพิษคาร์บอนมอนอกไซด์
- การจมน้ำ
- การหายใจเอาคาร์บอนมอนอกไซด์หรือควันเข้าไป
- มีการเดินทางไปที่ระดับความสูงระดับน้ำทะเลที่สูงมาก(มากกว่า8000ฟุต)
- การบาดเจ็บที่สมอง
- โดนบีบรัดบริเวณคอ
- โรคประจำบางอย่างที่ทำให้หายใจลำบาก เช่นโรคหอบหืดรุนแรง
อาการสมองขาดออกซิเจนคืออะไร?
อาการสมองขาดออกซิเจนคลอบคลุมตั้งแต่น้อยจนไปถึงขั้นรุนแรง อาการน้อยๆอย่างเช่น:- สูญเสียความทรงจำชั่วคราว
- ความสามารถในการเคลื่อนไหวร่างกายลดลง
- ไม่มีสมาธิ
- การตัดสินใจแย่ลง
- ชัก
- หมดสติ
- สมองตาย
ใครบ้างที่เสี่ยงจะเกิดภาวะสมองขาดเลือด
ทุกคนที่เคยประสบกับภาวะที่ออกซิเจนไม่เพียงพอจัดเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อโรคสมองขาดออกซิเจนทั้งสิ้น โดยเฉพาะคนที่ต้องทำงานหรือทำกิจกรรมใดๆที่ต้องตกอยู่ในสถานการณ์ที่มีโอกาสได้รับออกซิเจนน้อยยิ่งเสี่ยงมากขึ้นกว่าคนทั่วไปการเล่นกีฬาและงานอดิเรก
กีฬาบางชนิดที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บที่หัวบ่อยๆ เช่นนักมวยและนักฟุตบอลมีความเสี่ยงต่อภาวะสมองขาดออกซิเจนได้มากกว่าคนอื่นๆ นักว่ายน้ำและนักดำน้ำที่ต้องกลั้นหายใจเป็นเวลานานๆเองก็จัดเป็นกลุ่มเสี่ยง ยังรวมไปถึงนักปีนเขาก็มีความเสี่ยงสูงเช่นเดียวกันโรคประจำตัว
คุณจะยิ่งมีความเสี่ยงมากขึ้นหากคุณมีโรคประจำตัวบางชนิดที่ไปขัดขวางออกซิเจนไม่ให้ไปเลี้ยงสมองได้อย่างพอเพียง เช่นโรคดังต่อไปนี้:- โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงเอแอลเอส (ALS) เป็นโรคที่เซลล์ประสาทในสมองไขสันหลังเสื่อมสภาพ โรคเอแอลเอสส่งผลให้กล้ามเนื้อในการหายใจอ่อนแรง
- ภาวะความต่ำเลือดต่ำ
- โรคหอบหืด
วินิจฉัยสมองขาดออกซิเจนได้อย่างไร?
แพทย์จะทำการวินิจฉัยภาวะสมองขาดออกซิเจนโดยการตรวจดูอาการที่เกิดขึ้น ย้อนดูกิจกรรมล่าสุดและประวัติการใช้ยา แพทย์จะตรวจร่างกายและทดสอบการทำงานของส่วนต่างๆของร่างกายว่าปกติไหม เช่น:- ตรวจเลือดเพื่อตรวจดูระดับออกซิเจนในเลือด
- การตรวจด้วย MRI เครื่องมือทางการแพทย์ที่ใช้คลื่นวิทยุร่วมกับคลื่นสนามแม่เหล็กแรงสูง ที่จะแสดงภาพถ่ายในส่วนของสมองได้อย่างละเอียด
- การตรวจด้วยเครื่องCT scan ที่จะแสดงภาพสมองได้แบบสามมิติ
- การตรวจด้วยเครื่องechocardiogram (Echo) เครื่องจะจำลองภาพการทำงานของหัวใจ
- การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ(ECG) เป็นการตรวจคลื่นไฟฟ้าที่หัวใจปล่อยออกมาทุกจังหวะการเต้นของหัวใจ
- การตรวจวัดคลื่นไฟฟ้าสมอง(EEG) เป็นการตรวจการทำงานของเซลล์ประสาทสมองโดยดูจากการเปลี่ยนแปลงทางไฟฟ้าและดูเพื่อระบุการชัก
การรักษาสมองขาดเลือด
ภาวะสมองขาดออกซิเจนจำเป็นต้องรีบรักษาเพื่อให้ออกซิเจนสามาถไหลเวียนไปยังสมองได้ตามปกติ การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ ยกตัวอย่างในรายที่มีอาการไม่มากเช่นคนที่ปีนเขาในที่สูง สิ่งที่ต้องทำก็คือรีบกลับลงมาในที่ระดับความสูงที่น้อยลง แต่ในรายที่มีอาการรุนแรง จำเป็นต้องรีบไปโรงพยาบาลทันทีและใช้เครื่องventilator(เครื่องช่วยหายใจ) ในส่วนของหัวใจจะต้องคอยดูแลอย่างใกล้ชิด อาจต้องให้เลือด ยา หรือสารเหลวอื่นๆผ่านทางหลอดเลือดดำ ยิ่งมาพบแพทย์เร็วมากเท่าไรก็ยิ่งมีโอกาสลดความเสี่ยงหายของสมองได้มากเท่านั้น ผู้ป่วยอาจได้รับยาเพื่อรักษาความดันในเลือดหรือเพื่อควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ ยาระงับการชักหรือยาสลบอาจถูกนำมาใช้ในการรักษาด้วยเช่นกันการฟื้นฟูและการติดตามในระยะยาว
ระยะเวลาในการฟื้นฟูอาการสมองขาดออกซิเจนขึ้นอยู่กับว่าสมองขาดออกซิเจนไปนานมากน้อยแค่ไหน และขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ ซึ่งคุณอาจต้องพบเจอกับอาการแทรกซ้อนอื่นๆในระหว่างการฟิ้นฟู เช่น: ผู้ป่วยที่มีระดับออกซิเจนต่ำเป็นเวลานานเกินกว่า8ชั่วโมงจะจัดว่าเป็นผู้ป่วยที่ถูกพยากรณ์โรคไม่ดี มักเกิดขึ้นกับผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บอย่างรุนแรงที่ศีรษะ ซึ่งต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดในโรงพยาบาลทันทีหลังเกิดการบาดเจ็บเพื่อให้แน่ใจว่าสมองของผู้ป่วยจะได้รับออกซิเจนที่เพียงพอสมองขาดออกซิเจนสามารถป้องกันได้ไหม
เราสามารถป้องกันภาวะสมองขาดออกซิเจนได้หากมีการเฝ้าสังเกตสุขภาพร่างกาายของเราเอง การไปพบแพทย์เมื่อพบว่ามีระดับความดันเลือดต่ำเกินไป และต้องพยายามหายใจเข้าอย่างสม่ำเสมอหากคุณเป็นโรคหอบหืด พยายามหลีกเลี่ยงการขึ้นไปยังพื้นที่สูงหากคุณเสี่ยงกับโรคแพ้ที่สูง สำหรับคนที่ต้องเผชิญกับภาวะขาดออกซิเจนแบบไม่ได้ตั้งตัว เข่นไฟไหม้ ควรรีบช่วยชีวิตด้วยการเป่าลมหายใจเข้าออกทางปากทันทีหรือที่เรียกว่า CPR เพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้อาการแย่ลงภาวะแทรกซ้อนของสมองขาดออกซิเจน
ภาวะขาดออกซิเจนในสมองหมายถึงภาวะที่มีออกซิเจนไปเลี้ยงสมองลดลง สิ่งนี้สามารถนำไปสู่โรคแทรกซ้อนที่สำคัญและความเสียหายต่อเนื้อเยื่อสมอง เนื่องจากสมองมีความไวสูงต่อการขาดออกซิเจน ภาวะขาดออกซิเจนในสมองอาจเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ได้แก่:- ภาวะขาดออกซิเจนในเลือด : เป็นภาวะที่มีระดับออกซิเจนในเลือดต่ำซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ โรคปอด หรือสภาวะอื่นที่ส่งผลต่อระบบทางเดินหายใจ
- ภาวะหัวใจหยุดเต้น : เมื่อหัวใจหยุดสูบฉีดเลือดอย่างมีประสิทธิภาพ ภาวะหัวใจหยุดเต้น อาจทำให้เลือดขาดออกซิเจนไปเลี้ยงสมองได้ ซึ่งอาจเป็นผลมาจากสภาวะต่างๆ เช่น หัวใจวาย หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือปัญหาเกี่ยวกับหัวใจอื่นๆ
- โรคหลอดเลือดสมอง : โรคหลอดเลือดสมองตีบหรือขาดเลือดเกิดขึ้นเมื่อการไหลเวียนของเลือดไปยังสมองส่วนใดส่วนหนึ่งถูกปิดกั้น ส่งผลให้ปริมาณออกซิเจนลดลง ภาวะเลือดออกในสมองตีบเกี่ยวข้องกับการมีเลือดออกในสมอง ซึ่งอาจส่งผลให้การส่งออกซิเจนลดลงด้วย
- พิษจากคาร์บอนมอนอกไซด์ : คาร์บอนมอนอกไซด์เป็นก๊าซไม่มีสีไม่มีกลิ่นซึ่งสามารถป้องกันไม่ให้ออกซิเจนจับกับฮีโมโกลบินในเลือด สิ่งนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในกรณีที่ระบบทำความร้อนทำงานผิดปกติหรือสัมผัสกับควันไอเสีย
- ความเสียหายของสมอง : เซลล์สมองไวต่อการขาดออกซิเจนอย่างมาก ภาวะขาดออกซิเจนเป็นเวลานานหรือรุนแรงสามารถนำไปสู่ความเสียหายที่รักษาไม่ได้หรือการตายของเซลล์ในพื้นที่ของสมอง อาจทำให้เกิดความบกพร่องทางสติปัญญา การเคลื่อนไหวบกพร่อง สูญเสียความจำ และอื่นๆ
- โคม่า : ภาวะขาดออกซิเจนในสมองอย่างรุนแรงและเป็นเวลานานสามารถนำไปสู่ภาวะหมดสติที่เรียกว่าโคม่าได้ ในอาการโคม่า การทำงานของสมองลดลงอย่างมาก และบุคคลนั้นไม่ตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอก
- อาการชัก : ภาวะขาดออกซิเจนในสมองสามารถเพิ่มความเสี่ยงของการชัก ซึ่งอาการชักอาจทำให้ความเสียหายของสมองรุนแรงขึ้นและทำให้การฟื้นตัวซับซ้อนขึ้น
- การเปลี่ยนแปลงด้านความรู้ความเข้าใจและพฤติกรรม : แม้ว่าภาวะขาดออกซิเจนในสมองไม่ทำให้เกิดความเสียหายต่อสมองอย่างรุนแรง แต่ก็ยังสามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านความรู้ความเข้าใจและพฤติกรรมได้ สิ่งเหล่านี้อาจรวมถึงปัญหาด้านความจำ ความสนใจ สมาธิ การแก้ปัญหา และการควบคุมอารมณ์
- ความบกพร่องของการควบคุมร่างกาย : การขาดออกซิเจนอาจส่งผลต่อบริเวณสมองที่รับผิดชอบในการควบคุมมอเตอร์ นำไปสู่ความอ่อนแอ อาการสั่น ปัญหาในการประสานงาน และความยากลำบากในการเคลื่อนไหว
นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา
- https://medlineplus.gov/ency/article/001435.htm
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/322803
- https://www.ninds.nih.gov/disorders/all-disorders/cerebral-hypoxia-information-page
เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team
หัวข้อที่เกี่ยวข้อง
ภาวะของเหลวสะสมในเยื่อหุ้มหัวใจ (Pericardial Effusion)
ภาวะหัวใจล้มเหลวและผลกระทบ (Heart Failure and Its Impact)
กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (Myocarditis) – อาการ คำแนะนำการดูแล
การให้ออกซิเจนสำคัญอย่างไร (What is Important of Oxygen)
ลิ่มเลือด (Blood Clot) : อาการ สาเหตุ การรักษา
การตรวจนับเม็ดเลือด (Complete Blood Count : CBC)
ติดตาม
เข้าสู่ระบบ
0 ความคิดเห็น