โรคไบโพลาร์ (Bipolar Disorder) : อาการ สาเหตุ การรักษา

โรคไบโพล่าร์คืออะไร 

โรคไบโพลาร์หรืออาการคนสองบุคลิก (Bipolar Disorder) คืออาการทางจิตที่มีลักษณะอารมณ์เปลี่ยนแปลงอย่างมาก อาการของโรคไบโพลาร์ได้แก่มีอารมณ์ดีมากเรียกว่าภาวะอารมณ์ดีตื่นตัวผิดปกติ (Mania) และมีภาวะซึมเศร้าอย่างรุนเเรง นอกจากนี้อาการไบโพลาร์ยังมีชื่อเรียกว่าโรคอารมณ์ซึมเศร้าที่มีอารมณ์พลุกพล่าน

ผู้ที่มีอาการไบโพลาร์มีปัญหาเกี่ยวกับการจัดการชีวิตประจำวันและการทำงานที่โรงเรียนหรือที่ทำงานรวมถึงการรักษาความสัมพันธ์ โรคนี้ยังไม่มีวิธีรักษามีเพียงแต่ทางเลือกในการบำบัดเพื่อช่วยจัดการกับอาการต่างๆที่เกิดขึ้น   

อาการโรคไบโพลาร์

มีอาการหลัก 3 ประเภทที่เกิดขึ้นเมื่อเป็นโรคไบโพลาร์ได้แก่ภาวะอารมณ์ดีตื่นตัวผิดปกติ ภาวะไฮโปแมเนียและอาการซึมเศร้า

ในขณะที่เกิดภาวะอารมณ์ดีตื่นตัวผิดปกติ ผู้ที่เป็นโรคไบโพลาร์จะรู้สึกมีอารมณ์ดีมาก พวกเขาจะรู้สึกตื่นเต้น หุนหันพลันแล่น มีจิตใจเบิกบานและมีพลังงานเหลือล้น ซึ่งในช่วงที่เกิดการตื่นตัวผิดปกติพวกเขาอาจยังทำพฤติกรรมดังต่อไปนี้เช่น 

• ใช้จ่ายเงินอย่างสนุกสนาน
• มีเพศสัมพันธ์ที่ไม่มีการป้องกัน
• ใช้ยาเสพติด

โดยปกติภาวะไฮโปแมเนียมีความเกี่ยวข้องกับโรคอารมณ์สองขั้ว เป็นอาการที่คล้ายกับภาวะตื่นตัวผิดปกติ (mania) แต่เป็นอาการที่ไม่รุนแรง ซึ่งภาวะไฮโปแมเนียไม่ทำให้เกิดปัญหาในการทำงานหรือไปโรงเรียนรวมถึงความสัมพันธ์ในสังคม อย่างไรก็ตามยังสามารถสังเกตุได้ว่าผู้ที่มีภาวะไฮโปแมเนียมีภาวะอารมณ์แปรปรวน

ในช่วงที่มีภาวะซึมเศร้าคุณอาจมีอาการดังต่อไปนี้

• มีอารมณ์เศร้ามาก
• สิ้นหวัง
• ไม่มีพลังงาน
• รู้สึกไม่สนใจในการทำกิจกรรมที่พวกเขาชื่นชอบ
• นอนหลับน้อยหรือมากเกินไป
• มีความรู้สึกอยากฆ่าตัวตาย

แม้ว่าไม่ใช่อาการที่หาได้ยากแต่โรคไบโพลาร์เป็นโรคที่สามารถทำการวินิจฉัยได้ยากเนื่องจากมีอาการที่หลากหลายเกิดขึ้น  

อาการไบโพลาร์ในผู้หญิง

ผู้ชายและผู้หญิงได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคไบโพลาร์ในจำนวนตัวเลขที่เท่ากัน อย่างไรก็ตามกลุ่มอาการหลักของความผิดปกตินี้มีความแตกต่างกันระหว่างเพศ สำหรับอาการไบโพลาร์ในผู้หญิงได้แก่

• ได้รับการวินิจฉัยโรคในช่วงอายุ 20-30 ปีเป็นต้นไป
• มีภาวะตื่นตัวผิดปกติมากขึ้น
• มีภาวะตื่นตัวผิดปกติมากกว่าภาวะซึมเศร้า
• มีภาวะตื่นตัวผิดปกติ 4 ครั้งหรือมากกว่าสลับกับภาวะซึมเศร้าซึ่งเป็นอาการที่เกิดขึ้นในแต่ละปีเรียกว่า อารมณ์แปรปรวนแบบวงจรกระชั้น (rapid cycling)
• เคยมีอาการอื่นๆเกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกันได้แก่โรคไทรอยด์ มีอาการวิตกกังวลและปวดหัวไมเกรน 
• มีความเสี่ยงสูงในการดื่มแอลกอฮอลมากว่าปกติ

นอกจากนี้ผู้หญิงยังมีสามารถกลับไปเป็นโรคไบโพลาร์ได้หลายครั้งเนื่องจากมีสาเหตุเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือน การตั้งครรภ์ หรือภาวะหมดประจำเดือน ถ้าหากผู้หญิงคนไหนที่คิดว่าตนเองอาจมีอาการของโรคไบโพลาร์ เป็นสิ่งสำคัญที่คุณควรทราบเกี่ยวกับข้อเท็จจริง  

อาการไบโพลาร์ในผู้ชาย

ทั้งผู้ชายและผู้หญิงมีอาการของไบโพลาร์ทั่วไปเหมือนกัน แต่อย่างไรก็ตามผู้ชายอาจมีอาการบางอย่างที่แตกต่างจากผู้หญิงเช่นกัน สำหรับผู้ชายที่เป็นโรคไบโพลาร์มีอาการดังต่อไปนี้ 

• ได้รับวินิฉัยในช่วงวัยหนุ่ม
• มีอาการอารมณ์แปรปรวนอย่างรุนเเรง โดยเฉพาะในช่วงที่มีอารมณ์พลุกพล่าย
• มีปัญหาเกี่ยวกับการใช้สารเสพติด
• มีอาการแสดงออกในช่วงที่มีอารมณ์แปรปรวนพลุกพล่าน

สำหรับผู้ชายที่เป็นโรคไบโพลาร์มีแนวโน้มไปพบเเพทย์เพื่อรักษาตัวเองน้อยกว่าผู้หญิง ดังนั้นพวกเขาจึงมีโอกาสฆ่าตัวตายได้สูง

สาเหตุของอาการไบโพลาร์

โรคไบโพลาร์เป็นความผิดปกติของสุขภาพจิตทั่วไปแต่ยังคงมีความคลุมเครือในงานวิจัยของแพทย์และนักวิจัย เนื่องจากยังไม่มีสาเหตุที่ชัดเจนที่ทำให้เกิดโรคนี้

สาเหตุที่เป็นไปได้ของโรคไบโพลาร์ได้แก่

พันธุกรรม

ถ้าหากคุณมีญาติพี่น้องที่เป็นโรคไบโพลาร์ คุณอาจมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้มากกว่าผู้อื่น อย่างไรก็ตามสิ่งที่ควรทราบคือผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคไบโพลาร์อาจไม่มีโรคไบโพล่าร์เกิดขึ้นได้ 

สมองของคุณ

โครงสร้างสมองส่งผลทำให้เกิดโรคนี้ได้เนื่องจากความผิดปกติของโครงสร้างสมองหรือการทำงานของสมองที่ผิดปกติจึงมีความเสี่ยงทำให้เกิดโรคไบโพลาร์ได้สูง

ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม

ไม่เพียงแต่ปัจจัยทางกายภาพเท่านั้นที่ทำให้คุณมีอาการไบโพลาร์ได้ ยังมีปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมที่ทำให้เกิดโรคนี้ได้เช่นกัน ซึ่งปัจจัยดังกล่าวมีดังต่อไปนี้ 

• ภาวะเครียดอย่างรุนเเรง
• มีประสบการณ์ที่เกี่ยวกับความรุนเเรงที่กระทบจิตใจ
• เกิดอาการเจ็บป่วยทางร่างกาย

ปัจจัยแต่ละอย่างมีอิทธิพลทำให้เกิดโรคไบโพลาร์ขึ้นได้ แต่อย่างไรก็ตามโรคนี้เกิดขึ้นจากหลายปัจจัยผสมผสานกัน สิ่งที่คุณควรทราบเกี่ยวกับสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคไบโพลาร์ 

การรักษาโรคไบโพลาร์

โรคไบโพลาร์มีการรักษาหลายวิธีที่สามารถช่วยทำให้คุณจัดการกับโรคอารมณ์สองขั้วนี้ได้ ซึ่งได้แก่การใช้ยา การเข้ารับคำปรึกษาและการเปลี่ยนแปลงวิธีการใช้ชีวิต นอกจากนี้การธรรมชาติบำบัดยังสามารถช่วยรักษาอาการโรคไบโพลาร์ได้เช่นกัน

การใช้ยา

ยาที่เเนะนำได้แก่

• ยาปรับอารมณ์ให้สมดุลเช่น ยา lithium (Lithobid)
• ยาระงับอาการทางจิต เช่น ยา olanzapine (Zyprexa)
• ยาต้านอาการซึมเศร้าและยาระงับอาการทางจิต เช่น ยา fluoxetine-olanzapine (Symbyax)
• กลุ่มยานอนหลับและยาคลายเครียด (benzodiazepines) ยาระงับอาการวิตกกังวล เช่นยา alprazolam (Xanax) ที่สามารถนำมาใช้ในระหว่างการรักษาในระยะสั้น

การบำบัดจิตใจ

การรักษาด้วยการทำจิตบำบัดได้แก่ 

การบําบัดทางความคิดและพฤติกรรม

การบําบัดทางความคิดและพฤติกรรมเป็นการบำบัดด้วยการพูดคุย โดยคุณและนักจิตบำบัดจะพูดคุยเกี่ยวกับวิธีจัดการกับอาการของโรคไบโพลาร์ พวกเขาจะช่วยทำให้คุณเข้าใจเกี่ยวกับรูปแบบควาคิดของคุณ นอกจากนี้พวกเขายังสามารถช่วยทำให้คุณสามารถหาทางออกเกี่ยวกับวิธีรับมือกับภาวะอารมณ์ 2 ขั้วได้ 

การให้สุขภาพจิตศึกษา

การให้ความรู้เกี่ยวกับสุขภาพจิตเป็นการให้คำปรึกษาประเภทหนึ่งที่ช่วยทำให้คุณและคนที่คุณรักสามารถเข้าใจเกี่ยวกับความผิดปกติเกี่ยวกับสุขภาพจิต การเรียนรู้เกี่ยวกับโรคไบโพลาร์จะช่วยทำให้คุณและผู้อื่นสามารถจัดการกับวิธีการใช้ชีวิตได้

การบำบัดด้วยวิธีสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น

การบำบัดด้วยการสร้างความสัมพันธ์ร่วมกับผู้อื่นๆมุ่งเน้นที่การปรับปรุงพฤติกรรมในการใช้ขีวิตประจำวันเช่นการนอนหลับ การทานอาหารและการออกกำลังกาย ซึ่งทางปรับพฤติกรรมพื้นฐานในการใช้ชีวิตเหล่านี้ให้สมดุลเป็นวิธีที่สามารถช่วยจัดการกับภาวะผิดปกติทางจิตใจของคุณได้

ทางเลือกอื่นๆในการรักษา

วิธีการรักษาประเภทอื่นๆได้เเก่

• การรักษาผู้ป่วยด้วยไฟฟ้า 
• การให้ยานอนหลับ
• การทานอาหารเสริม
• การฝั่งเข็ม

การเปลี่ยนแปลงวิธีการใช้ชีวิต

นอกจากนี้ยังมีขั้นตอนง่ายๆดังต่อไปนี้ที่คุณสามารถนำไปใช้จัดการกับภาวะอารมณ์ 2 ขั้วของคุณได้

• รักษาพฤติกรรมการทานและนอนหลับให้เป็นปกติ
• เรียนรู้เพื่อจำจดภาวะอารมณ์แปรปรวน
• ขอความช่วยเหลือจากเพื่อนหรือญาติเพื่อช่วยสนับสนุนแผนการรักษาของคุณ
• ปรึกษาแพทย์หรือผู้ที่ใบอนุญาติให้คำปรึกษาเกี่ยวกับสุขภาพจิต

นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงวิธีการใช้ชีวิตยังช่วยบรรเทาอาการซึมเศร้าที่เกิดจากโรคไบโพลาร์ได้อีกด้วย

 นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

• https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bipolar-disorder/symptoms-causes/syc-20355955
• https://www.nhs.uk/conditions/bipolar-disorder/
• https://www.healthline.com/health/bipolar-disorder

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team