ภาวะเครียด หรือ โรคเครียด (Acute stress disorder) : อาการ สาเหตุ การรักษา
ภายหลังเหตุการณ์กระทบกระเทือนจิตใจ อาจเป็นไปได้ว่าคุณจะมีความวิตกกังวล เราเรียกอาการแบบนี้ว่า ภาวะเครียด (Acute stress disorder – ASD) ภาวะเครียดนี้จะเกิดขึ้นราวๆ หนึ่งเดือน หรืออย่างน้อย 3 วัน ผู้ที่มีภาวะเครียดจะมีอาการคล้ายกับผู้ที่ป่วยทางสภาวะจิตใจ
อาการของโรคเครียด
ลักษณะอาการของผู้ป่วยมีภาวะความเครียดคือ:
บุคลิกภาพย้อนแย้ง
หากคุณมีอาการบุคลิกภาพย้อนแย้งอย่างน้อย 3 รายการดังต่อไปนี้ สามารถบ่งชี้ได้ว่าคุณมีภาวะเครียด:
- รู้สึกมึนงง หรือไม่ตอบสนองต่ออารมณ์
- การรับรู้สภาวะแวดล้อมรอบข้างได้น้อยลง
- รู้สึกว่าสภาพแวดล้อมรอบตัวแปลกไปจากเดิม
- แยกตัวออกจากสังคม เมื่อเกิดบางความคิดหรือบางอารมณ์ว่าคนรอบข้างไม่ได้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน
- ความจำเสื่อมแบบทิฟฟาเรทีฟ ไม่สามารถจำเหตุการณ์สำคัญในเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ
ภาวะเครียดหลังเกิดเหตุสะเทือนใจ
คุณจะมีอาการอย่างน้อย 1 อาการดังต่อไปนี้ หากคุณมีภาวะเครียดหลังเกิดเหตุสะเทือนใจ:
- เห็นภาพเดิมซ้ำๆ คิดเรื่องเดิม ฝันร้าย เห็นภาพลวงตา หรือนึกถึงภาพความทรงจำเหตุการณ์สะเทือนใจซ้ำๆ
- รู้สึกนึกถึงเหตุการณ์สะเทือนใจอยู่ตลอดเวลา
- รู้สึกทุกข์ใจเมื่อมีบางสิ่งเตือนคุณให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนใจ
การหลีกเลี่ยงการพบเจอ
มีการหลีกเลี่ยงการพบเจอต่อสิ่งเร้าที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์สะเทือนได้แก่:
- ผู้คน
- การสนทนา
- สถานที่
- สิ่งของ
- กิจกรรม
- ความคิด
- ความรู้สึก
วิตกกังวล
ความวิตกกังวลเป็นหนึ่งในภาวะเครียด โดยประกอบไปด้วยสิ่งเหล่านี้:
- ovow
- หงุดหงิด
- จับจด
- ไม่สามารถอยู่นิ่งๆได้
- เครียดตลอดเวลา
- ตกใจง่ายตลอดเวลา
สาเหตุของภาวะเครียด
สาเหตุของความเครียดนั้นมีหลากหลาย การมีประสบการณ์หรือการเผชิญกับเหตุการกระทบกระเทือนจิตใจอย่างน้อย 1 เหตุการณ์ สามารถทำให้เกิดความเครียดสะสม จนนำไปสู่ภาวะเครียดโดยเหตุการณ์ที่อาจจะทำให้เกิดภาวะเครียดได้มีดังนี้:
- ความตาย
- การถูกคุกคามเกี่ยวกับความตายของตนเองหรือผู้อื่น
- การถูกคุกคามเกี่ยวกับการได้รับบาดจ็บของตนเองหรือผู้อื่น
- การถูกคุกคามเกี่ยวกับความเสียหายทางร่างกายของตนเองหรือผู้อื่น
กรมสุขภาพจิตเผยผลการให้บริการทางสายด่วนสุขภาพจิต 1323 ในปี 2560 พบว่าปัญหาที่ขอรับบริการมากเป็นอันดับ 1 ได้แก่เรื่องความเครียด วิตกกังวล รวม 27,737 สาย คิดเป็นร้อยละ 40 ของสายที่โทรขอรับบริการทั้งหมด 70,268 สาย โดยจำนวนเพิ่มขึ้นเกือบ 2 เท่าตัวเมื่อเทียบกับปี 2557 ที่มีจำนวน 14,935 สาย กลุ่มอายุที่ใช้บริการมากที่สุดคือ อายุ 22-59 ปีคิดเป็นร้อยละ 70 ของผู้ใช้บริการทั้งหมด รองลงมาคือกลุ่มวัยรุ่นอายุ 15-21 ปี ร้อยละ 15 ที่เหลือเป็นผู้สูงอายุ
ใครบ้างมีความเสี่ยงจะมีภาวะเครียด
ไม่ว่าใครก็สามารถที่จะมีภาวะเครียดได้ภายหลังเหตุการณ์กระทบกระเทือนจิตใจ คุณอาจจะมีความเสี่ยงหากคุณมีสิ่งเหล่านี้:
- ประสบการณ์หรือการเผชิญหน้ากับเหตุการณ์กระทบกระเทือนจิตใจในอดีต
- มีประวัติการป่วยเป็นโรคเครียดหรือโรคทางสภาวะจิตใจ
- มีประวัติเกี่ยวกับปัญหาด้านสภาวะจิตใจ
- มีประวัติเกี่ยวกับอาการผิดปกติระหว่างที่เผชิญเหตุการณ์กระทบกระเทือนใจ
การวินิจฉัยภาวะเครียด
แพทย์จะทำการวินิจฉัยผู้ป่วยโดยการสอบถามเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ และอาการอื่นๆ และสิ่งสำคัญคือต้องตัดสาเหตุอื่นๆที่ไม่เกี่ยวข้องออกได้แก่ :
- ยาเสพติด
- ผลข้างเคียงจากการใช้ยารักษาโรค
- ปัญหาด้านสุขภาพ
- ความผิดปกติด้านกายภาพอื่นๆ
วิธีรักษาโรคเครียด
แพทย์อาจจะใช้วิธีใดวิธีหนึ่งดังต่อไปนี้ รักษาอาการเครียดของผู้ป่วย:
- การประเมินผลทางจิตเวชเพื่อระบุข้อมูลที่จำเพาะของผู้ป่วย
- พักรักษาตัวในโรงพยาบาลเพื่อเลี่ยงการฆ่าตัวตายหรือทำร้ายผู้อื่น
- การให้ความช่วยเหลือในเรื่องปัจจัยสี่
- นักจิตวิทยาให้คำแนะนำและความรู้เกี่ยวกับอาการของผู้ป่วย
- การให้ยาบรรเทาอาการ เช่น ยาลดความวิตกกังวล ยาSSRIs และยารักษาโรคซึมเศร้า
- การบำบัดพฤติกรรมทางปัญญา เพื่อเพิ่มความรวดเร็วในการฟื้นตัวและไม่ให้ผู้ป่วยกลับมาเป็นโรคที่เกิดจากความเครียดอีก
- การรักษาด้วยการสัมผัส
- การสะกดจิต
ภาพรวมของโรคเครียด
หลายๆ คนอาจจะมีคำถามว่า ความเครียดมีผลต่อสุขภาพอย่างไร ผู้ป่วยโรคเครียดส่วนใหญ่จะเคยประสบเหตุการณ์สะเทือนใจ การวินิจฉัยส่วนใหญ่จะดำเนินการหลังจากที่ผู้ป่วยมีอาการเครียดนานมากกว่า 1 เดือน การรักษาจะช่วยเยียวยาผู้ป่วยได้ภายใน 6 เดือน แต่ในบางกรณีอาจจะยาวนานเป็นปี
ภาวะเครียดป้องกันได้หรือไม่?
ไม่มีทางที่คุณจะไม่เจอเหตุการณ์สะเทือนใจเลยในชีวิต นั่นแสดงว่าไม่มีทางป้องกันภาวะเครียดได้เลย อย่างไรก็ตามยังมีสิ่งที่ช่วยลดภาวะเครียดของผู้ป่วยได้ การได้รับการรักษาเกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนใจในไม่กี่ชั่วโมงนั้นสามารถทำให้ความรุนแรงของภาวะเครียดลดลงได้ ผู้ที่ทำงานที่มีโอกาสเผชิญเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจได้สูง เช่น ทหารอาจได้รับการเตรียมฝึกอบรม รวมถึงคำปรึกษาเพื่อลดความเสี่ยงในผลกระทบของความเครียด หากเกิดเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ รวมถึงการให้คำปรึกษาหรือแนะนำในการสร้างกลไกการเผชิญปัญหาที่ส่งผลกระทบกระเทือนต่อจิตใจ
ภาพรวมของภาวะเครียด
หลายๆ คนอาจจะมีคำถามว่า ความเครียดมีผลต่อสุขภาพอย่างไร ผู้ป่วยโรคเครียดส่วนใหญ่จะเคยประสบเหตุการณ์สะเทือนใจ การวินิจฉัยส่วนใหญ่จะดำเนินการหลังจากที่ผู้ป่วยมีอาการเครียดนานมากกว่า 1 เดือน การรักษาจะช่วยเยียวยาผู้ป่วยได้ภายใน 6 เดือน แต่ในบางกรณีอาจจะยาวนานเป็นปี
นี่คือลิงค์ที่มาของแหล่งบทความของเรา
- https://www.healthline.com/health/acute-stress-disorder
- https://www.psychologytoday.com/intl/conditions/acute-stress-disorder
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/post-traumatic-stress-disorder/symptoms-causes/syc-20355967
เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team