กระแดด (Actinic Keratosis) : อาการ สาเหตุ การรักษา

กระแดดหรือผื่นแอกทินิกเคอราโทซิส คืออะไร

กระแดด หรือ ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิส Keratoses Actinic คือ กระแดด หรือ  กระบอกอายุ นั่นเอง โดยเมื่อมีอายุมากขึ้นเราอาจเริ่มสังเกตเห็นจุดขรุขระและเกล็ดปรากฏบนมือ แขน หรือใบหน้า

ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิส หรือกระแดด นั้น มักเกิดขึ้นบนผิวหนังบริเวณที่ได้รับความเสียหายจากการได้รับแสงแดดมานานหลายปี โดยบริเวณผิวที่เสียนี้เกิดขึ้นเมื่อมีผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสหรือกระแดดซึ่งเป็นสภาพผิวที่พบบ่อยมาก

ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสเกิดขึ้นเมื่อเซลล์ผิวที่เรียกว่า เคอราโทซิสเริ่มเติบโตผิดปกติ สร้างเกล็ดและจุดที่เปลี่ยนสี จนทำให้ผิวเปลี่ยนเป็นสีอื่น เช่น:

• สีน้ำตาล
• สีแทน
• สีเทา
• ชมพู

สีเหล่านี้จะเกิดขึ้นบนผิวเมื่อสัมผัสกับแสงแดดเป็นเวลานาน และจะเกิดขึ้นกับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ได้แก่:

• มือ
• แขน
• ใบหน้า
• หนังศีรษะ
• คอ

ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสไม่ได้บอกว่า ผิวกำลังเป็นมะเร็ง แต่ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสอาจกลายเป็น  โรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัส ได้ แม้โอกาสที่จะเกิดเป็นมะเร็งประเภทนี้จะไม่สูงก็ตาม

ทั้งนี้ หากไม่ได้รับการรักษา ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสราว  10 เปอร์เซ็นต์  จะกลายเป็นโรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสต่อไป โรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสเป็นมะเร็งผิวหนังที่พบบ่อยที่สุดเป็นอันดับ 2 ในบรรดามะเร็งผิวหนัง เนื่องจากกระเหล่านี้อาจกลายเป็นโรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสได้ จึงควรให้แพทย์ตรวจดูอยู่เสมอ   .

สาเหตุของการเกิดกระแดด

โดยหลัก ๆ แล้วกระแดดเกิดจากการที่ผิวได้รับผลกระทบจากแสงแดดเป็นเวลานาน ปัจจัยดังต่อไปนี้ ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิส หรือกระแดด :

• มีอายุมากกว่า 60 ปี
• ชนชาติผิวขาวและมีดวงตาสีฟ้ามักเป็นกลุ่มชนชาติที่เสี่ยงต่อการเป็นกระแดด
• เป็นคนที่มีแนวโน้มที่จะโดนแดดเผาได้อย่างง่าย
• มีประวัติการถูกแดดเผามาก่อน
• ตากแดดบ่อย ๆ หรือทำกิจกรรมที่ต้องออกแดดบ่อย ๆ
• ติดเชื้อ  โรคติดเชื้อไวรัสเอชพีวี (HPV)

อาการและอาการแสดงของกระแดด

ผิวที่เกิดกระแดดจะเริ่มต้นจากการเกิดเกล็ดหนาบนผิว และผิวจะเป็นแผ่นหนา ๆ  โดยแผ่นบนผิวนี้จะมีขนาดเท่ายางลบดินสอขนาดเล็ก อาจมีอาการคันหรือไหม้ในพื้นที่ที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสขึ้น

เมื่อเวลาผ่านไป แผลอาจหายไปเองได้ หรืออาจขยายตัวลุกลามไปทั่วได้ หรืออาจมีขนาดเท่าเดิม หรืออาจกลายเป็นโรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสก็ได้เหมือนกัน ทั้งนี้ ผู้ที่มีผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสจะไม่มีทางที่จะรู้ว่า รอยผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสใดอาจกลายเป็นมะเร็งบ้าง ทั้งนี้ ผู้ที่มีผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสควรให้แพทย์ตรวจผิวบริเวณที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสที่เกิดขึ้นทันที หากสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงต่อไปนี้:

• แผ่นหนังบริเวณที่เกิกระแดดเกิดการแข็งตัว

• เกิดการอักแสบบริเวณที่เกิดกระแดด

• รอยแข็งขยายตัวลุกลามไปยังพื้นที่อื่น ๆ อย่างรวดเร็ว

• มีเลือดออกบริเวณกระ

• บริเวณกระแดดเกิดเป็นสีแดง

• เกิดเป็นผลอักเสบ

อย่างไรก็ตาม หากมีการเปลี่ยนแปลงที่อาจคล้ายการเกิดมะเร็ง ผู้เป็นกระแดดไม่ควรตกใจ ทั้งนี้ โรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสมักจะเป็นกันง่าย มักตรวจพบได้ง่าย และสามารถรักษาให้หายได้ในระยะแรก ๆ

แพทย์วินิจฉัยการเกิดกระแดด

แพทย์สามารถตรวจวินิจฉัยการเกิดกระแดดได้ง่าย โดยการตรวจดูด้วยตาเปล่า ทั้งนี้ แพทย์อาจต้องตัดชิ้นเนื้อผิวหนังส่วนที่เป็นผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสเพื่อส่งตรวจ อย่างไรก็ตาม   การตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจ  อาจไม่ได้บอกได้ทั้งหมดว่าชิ้นส่วนที่ส่งตรวจจะเป็นโรคมะเร็งผิวหนังชนิดสะความัสหรือไม่

การรักษากระแดด

แพทย์อาจรักษากระแดดด้วยวิธีดังต่อไปนี้:

ตัดส่วนที่เป็นกระแดดออก

ตัดหรือเล็มบางส่วนที่เกิดกระแดด ทั้งนี้ แพทย์อาจตัดเนื้อเยื่อรอบ ๆ หรือลึกใต้แผลลงไป หากผู้ป่วยกังวลว่าจะเป็นโรคมะเร็งผิวหนัง ทั้งนี้ แพทย์อาจไม่เย็บแผลให้ ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดของแผลเป็นหลัก

ใช้วิธีจี้

หากใช้วิธีการจี้เอาผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสออก แผลจะถูกเผาด้วยกระแสไฟฟ้า ซึ่งจะฆ่าผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสได้

การบำบัดด้วยความเย็น

การบำบัดด้วยความเย็น หรือที่เรียกว่า ศัลยกรรมผ่าตัดด้วยความเย็น เป็นการรักษาอีกประเภทหนึ่ง โดยฉีดพ่นผิวบริเวณที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสด้วยสารละลายที่ใช้เพื่อทำศัลยกรรมด้วยความเย็นจัด เช่น ไนโตรเจนเหลว การรักษาด้วยวิธีนี้จะช่วยหยุดการเติบโตและฆ่าเซลล์ผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสออกได้ ทั้งนี้ แผลจะตกสะเก็ดและร่วงหล่นภายในไม่กี่วันหลังจากการรักษา

การรักษาเฉพาะที่

การรักษาเฉพาะที่บางวิธีอาจใช้สารเคมีแตกต่างกัน เช่น การใช้ไฟว์เอฟยู (5-fluorouracil) ซึ่งอาจทําให้เกิดการอักเสบและการทําลายแผลได้ ส่วนการรักษาเฉพาะที่ด้วยเคมีตัวอื่น ๆ ได้แก่ การใช้ยาอิมิควิโมด (Imiquimod) และเจลเมบูตาเต อินเจโนล (Mebutate ingenol) เป็นต้น

การฉายรังสี

• ในระหว่างการบำบัดด้วยวิธีฉายรังสี แพทย์จะใช้น้ำยาบางอย่างทาลงบนผิวบริเวณที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสและผิวหนังรอบ ๆ จากนั้น แพทย์จะใช้เลเซอร์เข้มข้นยิงไปยังบริเวณผิวหนังที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสเป้าหมายเพื่อฆ่าเซลล์ ทั้งนี้ น้ำยาที่ใช้ทาบริเวณผิวหนังที่เกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิสและยาตามใบสั่งแพทย์บางชนิด อาจรวมถึง กรดอะมิโนเลโวลินิก และเมธิลอะมิโนลิโวลิเนตครีม

เราสามารถป้องกันไม่ให้เกิดกระแดดได้อย่างไร

วิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันผิวหนังของเราในการเกิดผื่นแอกทินิกเคอราโทซิส คือ การลดการสัมผัสกับแสงแดด ซึ่งยังช่วยลดความเสี่ยงของการเป็น มะเร็งผิวหนัง ได้อีกด้วย คำแนะนำเพิ่มเติมมีดังต่อไปนี้:

• สวมหมวกและเสื้อเชิ้ตแขนยาวเมื่ออยู่กลางแสงแดดจ้า

• หลีกเลี่ยงการออกไปข้างนอกตอนเที่ยงวันซึ่งเป็นช่วงที่แดดจัดที่สุด

• หลีกเลี่ยงการนอนอาบแดด

• ใช้ครีมกันแดดเสมอเมื่อออกนอกบ้าน วิธีที่ดีที่สุดคือใช้ครีมกันแดดที่มีระดับการป้องกันแสงแดด (SPF) อย่างน้อย 30 ซึ่งครีมกันแดดประเภทนี้จะปกป้องผิวหนังจากแสงอัลตราไวโอเลต A (UVA) และแสงอัลตราไวโอเลต B (UVB)

นอกจากนี้ หากไปตรวจสุขภาพผิวเป็นประจำก็จะยิ่งดีมาก คอยสังเกตและเฝ้าระวังว่ามีกายเจริญเติบโตหรือเปลี่ยนแปลงผิดปกติของผิวหนังในบางพื้นที่หรือไม่ เช่น:

• บริเวณผิวตะปุ่มตะป่ำ
• ปาน
• ไฝ
• กระ

ยิ่งไปกว่านั้น ให้คอยสังเกตว่ามีการเกิดผิวใหม่หรือมีการเปลี่ยนแปลงใดบ้างบนผิวของอวัยวะเหล่านี้:

• ใบหน้า
• คอ
• หู
• บนแขนหรือมือ หรือฝ่ามือ หรือใต้แขน

ทั้งนี้ ให้นัดพบแพทย์ทันทีหากพบความผิดปกติบนบริเวณผิวของอวัยวะเหล่านี้แล้วทำให้รู้สึกกังวล

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/actinic-keratosis/symptoms-causes/syc-20354969

• https://www.skincancer.org/skin-cancer-information/actinic-keratosis/

• https://www.nhs.uk/conditions/actinic-keratoses/

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team